Παρασκευή 29 Ιουνίου 2007

Για τον όρο "έντεχνο"

Με τις ταπεινές τους δυνατότητες, τα Μουσικά Προάστια επιθυμούν να ανοίξουν έναν πλατύ διάλογο γύρω από τη χρησιμότητα και τη σκοπιμότητα του όρου "έντεχνο τραγούδι". Το ζήτημα είναι αρκετά σοβαρό, καθότι ολοένα και περισσότερα έργα και δημιουργοί αυτο-τοποθετούνται σε αυτή την κατηγορία, σε αντιπαραβολή με άλλες κατηγορίες όπως ποπ, ροκ, λαϊκό, ελαφρο-λαϊκό, σκυλάδικο, κλπ. Τι σημαίνει αλήθεια ο όρος "έντεχνο"; Τι ιδιαίτερα στοιχεία υποδηλώνει; Δικαιολογείται η χρήση του σήμερα; Εάν ναι, τι είναι αυτό που το καθιστά εν-τεχνο, δηλαδή ως κάτι που φέρει την τέχνη, που βρίσκεται μέσα σε αυτή; Εάν όχι, ποιες σκοπιμότητες υποδηλώνει η τόσο διαδεδομένη χρήση του;

Η άποψή μας εν συντομία. Ως "έντεχνο τραγούδι" ιστορικά ονομάστηκε εκείνο το σώμα της ελληνικής μουσικής που, με αφετηρία τη δεκαετία του '60, συνδύασε σύνθετες μουσικές φόρμες με τον λόγο ελλήνων αλλά και ξένων ποιητών. Κατά μία έννοια λοιπόν: έντεχνο = μουσική τέχνη + ποιητική τέχνη. Μουσικά, το "έντεχνο" ενσωμάτωσε δημιουργικά τη λαϊκή μουσική παράδοση και το Ρεμπέτικο, αλλά υπήρξε ανοιχτό στην επιλεκτική προσέγγιση κλασσικών και σύγχρονων μουσικών ρευμάτων. Στιχουργικά, το "έντεχνο" εμπνεύστηκε από την εγχώρια ποιητική παραγωγή που μπορεί να υπερηφανεύεται για τα δύο βραβεία Νόμπελ και τα δύο βραβεία Λένιν που έλαβε εκείνη την εποχή, ενώ παράλληλα χρησιμοποίησε και τον λόγο ξένων ποιητών, όπως ο Λόρκα, ο Νερούδα, ο Μπρεχτ, ο Χικμέτ κ.α. Οι αρχικοί εκπρόσωποι αυτού του ρεύματος υπήρξαν ο Μίκης Θεοδωράκης και ο Μάνος Χατζιδάκις, με άξιους συνεχιστές δημιουργούς όπως ο Νίκος Μαμαγκάκης, ο Χρήστος Λεοντής, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Ηλίας Ανδριόπουλος, ο Δήμος Μούτσης, ο Μάνος Λοΐζος, ο Σταύρος Ξαρχάκος, η ιδιάζουσα - μουσικά και στιχουργικά - περίπτωση του Διονύση Σαββόπουλου, και άλλοι. Το ρεύμα αυτό κορυφώνεται τη δεκαετία του '70, αλλά σημαντικά έργα του εμφανίζονται και τη δεκαετία του '80. Αυτή - επιγραμματικά και απλουστευτικά για τις ανάγκες της συζήτησης - είναι η μία εκδοχή του τι σηματοδοτεί ο όρος "έντεχνο".

Όμως, κατ' άλλους, ο όρος μπορεί να χρησιμοποιηθεί και σήμερα για να καταδείξει το έργο καλλιτεχνών που κινούνται στα πλαίσια ενός "ποιοτικού" τραγουδιού (ορισμένου από ποιον; με ποια κριτήρια;). Έτσι, στο συλλογικό μας υποσυνείδητο έχει εγγραφεί το σύγχρονο (τονίζουμε, σύγχρονο, όχι του '70 ή του '80) έργο τόσο ετερογενών καλλιτεχνών όπως η Πρωτοψάλτη, η Αρβανιτάκη, η Γαλάνη, η Τσανακλίδου, η Αλεξίου, ο Νταλάρας, ο Μητροπάνος, ο Μάλαμας, ο Θ. Παπακωνσταντίνου, ο Δεληβοριάς, οι Χειμερινοί Κολυμβητές, οι Αδερφοί Κατσιμίχα, ο Ιωαννίδης, ο Τσακνής, ο Μαχαιρίτσας, οι Πυξ Λαξ, μέχρι και ο Χατζηγιάννης, ως "έντεχνο". Και αυτός ο χαρακτηρισμός αποδίδεται πλέον σε τραγουδιστές, δηλαδή εκτελεστές, ανεξάρτητα από το έργο τους, το περιεχόμενο και τον δημιουργό του. Το πρόβλημα είναι πραγματικό. Από τη μία, ένας όρος που δεν έχει συγκεκριμένη, διακριτή περιγραφική χρήση είναι ένας άχρηστος όρος. Ακόμα χειρότερα, ένας όρος που αυθαίρετα θέτει οτιδήποτε πέρα από αυτό σε μία υποδυέστερη θέση (έντεχνο # άτεχνο) είναι ένας μη αντικειμενικός όρος. Από την άλλη, πως θα περιγραφούν τα τραγούδια των σύγχρονων τραγουδοποιών και τραγουδιστών που δεν εντάσσονται ούτε στο ροκ-ποπ, αλλά ούτε και στο λαϊκό και ελαφρο-λαϊκό;

Τελειώνουμε με τα λόγια του Θάνου Μικρούτσικου, από το CD του Ποίηση με μουσική (ΕΜΙ, 1997) όπου ο Κώστας Θωμαΐδης ερμηνεύει την ποίηση των Κωνσταντίνου Καβάφη και Χριστόφορου Λιοντάκη σε μουσική του Μικρούτσικου. Λέει λοιπόν ο Θ.Μ.:

Πρέπει κάποτε οι μουσικολόγοι να διορθώσουν τους παρωχημένους όρους "σοβαρό", "ελαφρό", "έντεχνο" -λες και το άλλο είναι άτεχνο- "κλασικό" κτλ. Μέχρι τότε εμείς θα χρησιμοποιούμε αυτούς τους όρους για να συνεννοούμαστε.

Μουσικολόγους στα Μουσικά Προάστια δεν διαθέτουμε, αλλά ότι μπορούμε να διορθώσουμε, θα το κάνουμε με ευχαρίστηση, χωρίς να χάσουμε τη δυνατότητα να συνεννοούμαστε. Περιμένουμε με ενδιαφέρον τις απόψεις σας, ως προς τη χρησιμότητα και το περιεχόμενο του όρου "έντεχνο τραγούδι", πέρα από την κατοχυρωμένη ιστορική χρήση που περιγράψαμε.
ηρ.οικ.

Τετάρτη 27 Ιουνίου 2007

Ο Μάνος Χατζιδάκις για τον Φοίβο Δεληβοριά




Οι νέοι σήμερα αρχίζουν να βλέπουν την πραγματικότητα μας και να διαισθάνονται τα επερχόμενα. Κι όπως εμείς εκείνο το καιρό, σαν τελείωσεν ο πόλεμος, σατυρίζαμε την επίσημη Ελλάδα, έτσι κι οι τωρινοί νέοι σαν τον Δεληβοριά, χλευάζουν τον "σοσιαλισμό μας", τον "προοδευτισμό" μας και τον κενόδοξο φιλελευθερισμό μας, αναζητώντας την αλήθεια σε αθέατες προς το παρόν ημερομηνίες, που θ' ανατρέψουν τον παρόντα κόσμο μας και θα του χαρίσουν αξίες καινούριες, απρόοπτες και διαχρονικές.


Πόσοι απ' αυτούς που φωνασκούν με θλιβερή έπαρση για το ελληνικό τραγούδι, μπορούν να ισχυριστούν πως πλησιάζουν έστω και στο ελάχιστο, την ομορφιά αυτού του νεαρού συνθέτη, που γράφοντας ο ίδιος τους στίχους και τη μουσική κατορθώνει να φανερώσει έναν κόσμο ολόκληρο που περιέχει η σημερινή ελληνική νεότητα, με διαύγεια και ποιητική ευαισθησία; Μιά νεότητα που έχει αφομοιώσει δημιουργικά τις νεοελληνικές φυσιογνωμίες του μεταπολέμου και που χάρη σ' αυτές, εξακολουθεί να σκέφτεται διεισδητικά στις δύσκολες κι αναποφάσιστες μέρες μας.


Ο Δεληβοριάς αποτελεί μια ζωντανή και πρωτότυπη παρουσία στο σύγχρονο αληθινό τραγούδι του τόπου μας. Μόλις δεκάξη χρονών με μεγάλο ταλέντο κι εντελώς απρόοπτα περιεχτικός και προβληματισμένος. Εύχομαι κι ελπίζω να προχωρήσει ανοδικά και ν' ανθέξει την ελληνική μας "αυριανική" πραγματικότητα. Προς το παρόν, σας τον παρουσιάζω υπεύθυνα κι από καρδιάς - που λένε.


Μάνος Χατζιδάκις
Αθήνα 9 Νοεμβρίου 1989
CD "Η Παρέλαση" (SMH 89014)
© Εκδόσεις Σείριος

Παρασκευή 22 Ιουνίου 2007

Για τα "Λαϊκά Προάστια" του Ηλία Ανδριόπουλου και του Μιχάλη Μπουρμπούλη






Πρέπει να αναγνωρίζουμε τις πηγές μας και τα χρέη σε όσα μας έδωσαν έμπνευση, ήχο, ακόμα και όνομα. Το όνομα της ιστοσελίδας μας είναι κατά το ήμισυ δανεισμένο από τον τίτλο του δίσκου των Ηλία Ανδριόπουλου και Μιχάλη Μπουρμπούλη, "Λαϊκά Προάστια", που εκδόθηκε το 1980 (Lyra 3748) με τη φωνή της Σωτηρίας Μπέλλου. Από τότε ο δίσκος πούλησε πάνω από 500,000 αντίτυπα, και κατάφερε να επιβιώσει και μετά το τέλος της εποχής την οποία εξέφρασε. Ποια ήταν αυτή η εποχή; Εποχή οραμάτων (ανεκπλήρωτα τα περισσότερα), αισιοδοξίας για τις καλύτερες μέρες που υποτίθεται ότι θα έρχονταν, και εισόδου στο προσκήνιου κοινωνικών δυνάμεων που για χρόνια είχαν διωχθεί και περιθωριοποιηθεί. Ο δίσκος έχει τη δική του ιστορία, όπως την περιγράφει ο Τάσος Κριτσιώλης στην ιστοσελίδα Music corner
(http://www.musiccorner.gr/extras/record/003.html)
-----




Ο σπουδαίος αυτός δίσκος που κυκλοφόρησε τον Ιούνιο του 1980 με ερμηνεύτρια τη Σωτηρία Μπέλλου, έχει τη δική του ιστορία. Σε πρώτη φάση, τα τραγούδια επρόκειτο να ερμηνεύσει η Βίκυ Μοσχολιού η οποία μάλιστα είχε τραγουδήσει κάποια από αυτά σε μια συναυλία του Ηλία Ανδριόπουλου το καλοκαίρι του 1979. Στην ίδια συναυλία πήρε μέρος και η Μπέλλου τραγουδώντας ορισμένα ρεμπέτικα κι ακούγοντάς την, ο συνθέτης έκρινε πως έπρεπε τελικά να τα πει εκείνη!


Αρχικά, ο αείμνηστος Αλέκος Πατσιφάς (ιδρυτής και διευθυντής της "LYRA") ήταν αντίθετος με αυτή την επιλογή, καθώς πίστευε ότι η μεγάλη ρεμπέτισσα θα βρισκόταν «έξω από τα νερά της» και ο κόσμος δεν θα αγόραζε ένα δίσκο της με ουσιαστικά «έντεχνα» κομμάτια. Εν τέλει πείστηκε και η δουλειά έγινε, παρά το γεγονός ότι συχνά-πυκνά η Μπέλλου δε μπορούσε να κατανοήσει τους στίχους του Μπουρμπούλη και δυσκολευόταν να εκφράσει το νόημά τους στην ερμηνεία της!


Να προσθέσω ότι αρχικά ο δίσκος επρόκειτο να ονομαστεί «Προάστια» αλλά ο Ανδριόπουλος πρόσθεσε το «Λαϊκά», ενώ σε δύο τραγούδια αναφέρεται ως στιχουργός κάποια Στέλλα Καλαβίτη. Οι στίχοι είναι και πάλι του Μπουρμπούλη, ο οποίος ωστόσο διαφώνησε με κάποιες αλλαγές που έγιναν σ' αυτούς και δε θέλησε να μπει το όνομά του!
Τάσος Κριτσιώλης
-----



Προφανώς, τα Προάστια έπρεπε όχι μόνο να είναι Λαϊκά, αλλά και να φαίνονται, δηλαδή να ονομάζονται έτσι. Αυτή η προσθήκη ήταν ίσως αναγκαίος όρος μιας ιστορικής περιόδου που πρόβαλε τη λαϊκότητα αλλά και φλέρταρε με το λαϊκισμό. Με ή χωρίς την προσθήκη του επιθέτου πάντως, τα Προάστια τραγούδησαν τα βιώματα του "λαού" και άξια κατάφεραν να εγγραφούν στη συλλογική του συνείδηση. Ο Μπουρμπούλης χρησιμοποιεί μοτίβα ενός συγκεκριμένου, ταξικά προσδιορισμένου, ιστορικού πλαισίου: καταπίεση, εξορία, μετανάστευση. Οι ανθρωπογεωγραφικές αναφορές του καταδεικνύουν αυτή την ταξικότητα: Πλατεία Βάθης, Καισαριανή, Ακροναυπλία, Γερμανία, Πέραμα, Κοκκινιά. Το εργατικό στοιχείο κυριαρχεί: μηχανουργεία, στοές, σιδεράδικα. Έτσι, ίσως η προσθήκη του όρου να είναι διπλός πλεονασμός, και γιατί το περιεχόμενο του δίσκου κατοχυρώνει από μόνο του τη λαϊκότητά του, αλλά και γιατί τα προάστια σαν αστικός-γεωγραφικός προσδιορισμός εμπεριέχουν τον λαό, είναι εξ' ορισμού λαϊκά.

Από εκείνον το δίσκο, η "Πλατεία Βάθης" και το "Μην Κλαις" άγγιξαν αμέσως το κοινό. Είναι όμως άλλα τα τραγούδια του δίσκου που διατηρήθηκαν σχετικά αύθαρτα. Η επιλογή υποκειμενική: "Ο αγέρας στους δρόμους", "Στις λασπωμένες γειτονιές", "Μεταξουργείο", και το ομώνυμο τραγούδι, "Λαικά Προάστια":









ΛΑΙΚΑ ΠΡΟΑΣΤΙΑ
Στίχοι: Μιχάλης Μπουρμπούλης
Μουσική: Ηλίας Ανδριόπουλος


Χτύπησαν μεσάνυχτα
και τα παραθύρια
δέρνει αγέρας και νερό.
Παγωνιά στην κάμαρα
λόγια πικραμένα
κι αύριο μεροκάματο σκληρό

Προάστια λαϊκά, πικραμένα
Προάστια φτωχά, ξεχασμένα.


Στα δικά μας τώρα: τα Μουσικά Προάστια θα επιδιώξουν να είναι λαϊκά, χωρίς όμως να χρειάζονται τον λεκτικό πλεονασμό. Όπως και στα προάστια, το λαϊκό στοιχείο εμπεριέχεται εξ' ορισμού και στη μουσική, ως μορφή συλλογικής καλλιτεχνικής έκφρασης.

Το βέβαιο είναι ότι δημιουργοί όπως ο Ανδριόπουλος και ο Μπουρμπούλης άφουγκράστηκαν τις ανάγκες και τα βιώματα των ιστορικών υποκειμένων της εποχής τους. Ακόμα περιμένουμε τους αντίστοιχούς τους, που 30 χρόνια μετά θα βγουν να τραγουδήσουν για τα σημερινά σιδεράδικα, όποια και αν είναι αυτά για τον καθένα και την καθεμιά μας. Κάτι παραπάνω να κάνουμε δεν μπορούμε, εκτός από το να επισημάνουμε την απουσία αυτών των δημιουργών, και να εκφράσουμε την ευγνωμοσύνη μας προς τον Ανδριόπουλο, τον Μπουρμπούλη και τη μοναδική Μπέλλου για τα Προάστια τους.

Ηρακλής Οικονόμου

Τρίτη 19 Ιουνίου 2007

Νυχτερινό σημείωμα για τον Μ.Χ.



Στις 15 Ιουνίου του 1994, 13 χρόνια πριν, έφυγε για πάντα ο Μάνος Χατζιδάκις. Δεν είμαστε καλοί στους μεταθανάτιους, επετειακούς ύμνους, άλλοι την κατέχουν καλύτερα αυτή την τέχνη. Και ίσως ο πιο σωστός τρόπος για να φυλάξουμε τη μνήμη του είναι απλά να σκύψουμε στο έργο του, να το ψάξουμε πέρα από τα κλισέ περί ευαισθησίας και ελληνικότητας στα οποία συχνά στράφηκαν οι σχολιαστές του. Εμείς κρατάμε τον Χατζιδάκι της κριτικής δίχως όρια, της αντίστασης προς κάθε μορφής εξουσία. Κρατάμε τον Χατζιδάκι ως τον μεγάλο τραγικό, ως τον αριστερό δημιουργό κόντρα ακόμα και στον ίδιο τον πολιτικό αυτοπροσδιορισμό του. Έτσι είναι εξάλλου οι μεγάλοι καλλιτέχνες, ξεπερνούν όχι μόνο την εποχή τους, όχι μόνο την εικόνα που έχει η εποχή για αυτούς, αλλά ακόμα και την εικόνα που έχουν οι ίδιοι για τους εαυτούς τους. Και φεύγουν οι λέξεις, οι συνεντεύξεις, οι ταμπέλες, και μένει το έργο, τόσο μεγάλο και τόσο διαχρονικό.


Στο δίσκο "Αθανασία", η Δήμητρα Γαλάνη και ο Μανώλης Μητσιάς τραγούδησαν τους στίχους του Νίκου Γκάτσου σε μουσική του Μάνου Χατζιδάκι. Από το τραγούδι "Ο Παντελής" σιγοψιθυρίζουμε μαζί τους:


Ξανθός αντάρτης φέρνει το μαντάτο,
οι δυνατοί βουλιάξανε στον πάτο.
Θυμήσου το στερνό σου το πρωί,
παράθυρο στο φως είν’ η ζωή.

ηρ.οικ.

Κυριακή 17 Ιουνίου 2007

12ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ




Έφτασαν και στη σελίδα μας τα νέα για το 12ο Αντιρατσιστικό Φεστιβάλ που, όπως κάθε χρόνο, διοργανώνει στην Αθήνα το Συντονιστικό Μεταναστευτικών και Αντιρατσιστικών Οργανώσεων και Κοινοτήτων. Φέτος, το Φεστιβάλ θα διεξαχθεί στην Πλατεία Πρωτομαγιάς στο Πεδίο του Άρεως, στις 6, 7 και 8 Ιουλίου. Από το πρόγραμμά του, οι φίλοι της ελληνικής μουσικής θα ξεχωρίσουν τις παρουσίες των Βαγγέλη Γερμανού, Γιάννη Χαρούλη, Δανάης Παναγιωτοπούλου, Σπυριδούλα, Μπάμπη Στόκα και Δημήτρη Πουλικάκου (Παρασκευή 6/7), και της Μάρθας Φριντζήλα (Σάββατο 7/7). Τι είναι όμως το Φεστιβάλ, και τι περιλαμβάνει φέτος το πρόγραμμά του; Αντιγράφουμε από την ιστοσελίδα των διοργανωτών (http://antiracistfestival.gr/)

-----
Με συζητήσεις και συνελεύσεις για τους κοινωνικούς αγώνες της προηγούμενης περιόδου και τις δυνατότητες υπεράσπισης των κοινωνικών αγώνων, για το «διαρκή πόλεμο» και την ισλαμοφοβία στην Ευρώπη, για τη νομιμοποίηση και την κοινωνική εξίσωση των μεταναστών-ριών, για την άκρα Δεξιά και τον εθνικισμό, για τα δικαιώματα των μεταναστών δεύτερης γενιάς, για τα εργασιακά προβλήματα των αλλοδαπών εργαζομένων, για το ρόλο των μεταναστευτικών κοινοτήτων στην κοινωνική ένταξη των οικονομικών και πολιτικών προσφύγων, για το εκπαιδευτικό κίνημα και τις προοπτικές του.


Με συναυλίες ελλήνων και αλλοδαπών καλλιτεχνών, μεταξύ των οποίων ο Mad Professor με φουλ σύνθεση, ο Fuat Saka από την Τουρκία, το δημοτικό συγκρότημα Αυλώνας από την Αλβανία, χάλκινα και πολυφωνικά συγκροτήματα από την Βουλγαρία και με αφιέρωμα σε νέους τραγουδοποιούς. Επίσης θα συμμετέχουν η Μάρθα Φριτζήλα, οι Σπυριδούλα με τους φίλους τους από παλιά, μεταναστευτικά σχήματα δεύτερης γενιάς και γυναικεία εναλλακτικά ηλέκτρο συγκροτήματα.


Με εκθέσεις ζωγραφικής, φωτογραφίας, βιβλίου και αφίσας, θέατρο, κινηματογράφο και βίντεο, παιδικό παιχνίδι και ζογκλέρ, πολυεθνική κουζίνα, ταβέρνες και πάρτι. Μια πολυεθνική γιορτή συμβίωσης και αλληλεγγύης, για ένα κόσμο που να χωράει πολλούς κόσμους, μια διεθνιστική διαδήλωση ενάντια στην Ευρώπη–φρούριο, τις απελάσεις, τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και το ρατσισμό, για μια κοινωνία ισότητας και ελευθερίας σε όλες-ους.
-----



Επικοινωνία: τηλ: 2103813928 - φαξ: 2103830098
Πρόγραμμα Συναυλιών: http://antiracistfestival.gr/festival


Τα Μουσικά Προάστια θα είναι και αυτά εκεί καθώς τα τραγούδια των μεταναστών, τα προβλήματα και οι αγώνες τους μας αφορούν όλους. Ραντεβού στην Πλατεία Πρωτομαγιάς λοιπόν.
ηρ.οικ.

Πέμπτη 14 Ιουνίου 2007

Ποιος λιγοστεύει το άνθος απ' τη γη;




Σήμερα τα Μουσικά Προάστια δεν έχουν διάθεση για αναλύσεις, μουσικές, ιδέες και αναπολήσεις. Σήμερα σιωπούμε μπροστά στο εμφύλιο αίμα της Παλαιστίνης, του Λιβάνου, του Ιράκ, στον πόνο τον περασμένο και τον μελλούμενο. Σήμερα ρωτάμε μαζί με τον ποιητή: "Ποιος λιγοστεύει τ' άνθος απ' τη γη;"
ηρ.οικ.
-----



ΤΑ ΠΑΓΩΝΙΑ ΤΗΣ ΘΑΛΑΣΣΑΣ
Τον άγγελο που ντύθηκες με νύχτα
τον είδα να φυλάει μια σκεπή.
Στα πόδια φώτα και στα χέρια νύχτα,
σημάδευε τα λόγια στη σιωπή,
πουλί μαλαματένιο μες στα δίχτυα.

Της θάλασσας παλεύουν τα παγώνια,
τον ύπνο φαρμακώνουν του ψαρά.
Μετάξι φέρνουν απ’ την Καρχηδόνα
και της παράδεισός μου τα νερά
βουλιάξανε κι ετούτο τον αιώνα.

Ποιος είναι ο φονιάς και ποιος δικάζει,
ποιος λιγοστεύει τ’ άνθος απ’ τη γη;
Ποιος ρήμαξε στου κόσμου το μαράζι
και στα βαθιά τον πήρε η ζωή
να μάθει καθαρά να λογαριάζει;

Στα χέρια σου κεντήσανε καράβι
για να ξεχνάς του πόντου τ’ ανοιχτά.
Σε σκοτεινό σε ρίξανε πηγάδι
μ’ Απρίλη μήνα και με θανατά
να βρεις την πληρωμή μες στο σκοτάδι.


(Στίχοι: Μάνος Ελευθερίου, Μουσική: Θάνος Μικρούτσικος, Εκτέλεση: Μαρία Δημητριάδη, Δίσκος: "Τροπάρια για Φονιάδες", 1977)

Δευτέρα 11 Ιουνίου 2007

Η επιστροφή του Χρήστου Λεοντή


ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ
Ο ΧΡΗΣΤΟΣ ΛΕΟΝΤΗΣ, ΕΝΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΤΕΡΟΥΣ ΕΛΛΗΝΕΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΥΣ, ΕΠΙΣΤΡΕΦΕΙ ΣΤΗ ΔΙΣΚΟΓΡΑΦΙΑ ΜΕ ΝΕΟ ΚΥΚΛΟ ΤΡΑΓΟΥΔΙΩΝ


Καταχνιά, Ανάσταση Ονείρων, Δώδεκα Παρά Πέντε, Αχ! Έρωτα, Καπνισμένο Τσουκάλι, Παραστάσεις, είναι κάποιοι από τους δίσκους-κύκλους τραγουδιών του Χρ. Λεοντή που έδωσαν το στίγμα τους και γράψανε τις δικές τους ανεξίτηλες σελίδες στην ιστορία του ελληνικού τραγουδιού. Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια, Που να χωρέσει τ’ όνειρο, Λούζεται η αγάπη μου, Αχ έρωτα, Αυτά τα κόκκινα σημάδια, Τούτες τις μέρες, Και να αδερφέ μου, Μια φορά κι έναν καιρό, Το στρείδι και το μαργαριτάρι, Ξενιτεμένο μου πουλί, είναι κάποια από τα θαυμάσια διαχρονικά τραγούδια που «χάρισε» ο Λεοντής στους Έλληνες. Στ. Καζαντζίδης, Μαρινέλα, Ν. Ξυλούρης, Μ. Μητσιάς, Τ. Τσανακλίδου, είναι ορισμένοι από τους τραγουδιστές με τους οποίους συνεργάστηκε. Κ. Βίρβος, Λ. Παπαδόπουλος, Γ. Νεγρεπόντης, Φρ. Γκ. Λόρκα, Γ. Ρίτσος, Π. Νερούντα, είναι ορισμένοι από τους ποιητές και στιχουργούς που μελοποίησε.

Δεκατρία χρόνια μετά την τελευταία δισκογραφική δουλειά του – καθώς συνειδητά αφοσιώθηκε στη μουσική για το θέατρο – ο Χρ. Λεοντής μπήκε στο στούντιο για να ηχογραφήσει τα καινούργια τραγούδια του, δεκαπέντε στο σύνολό τους, τα οποία με τον τίτλο Έρωτας Αρχάγγελος, πρόκειται να κυκλοφορήσουν στο τέλος του Ιουνίου. Οι στίχοι είναι του νέου ποιητή Δημήτρη Λέντζου και ερμηνεύουν οι αξιόλογοι τραγουδιστές: Δημήτρης Μητροπάνος, Νίκος Δημητράτος, Παντελής Θαλασσινός, Δώρος Δημοσθένους, Μαρία Σουλτάτου και Ιωάννα Φόρτη. Ο νέος δίσκος του Χρ. Λεοντή, Έρωτας Αρχάγγελος, θα εκδοθεί και θα κυκλοφορήσει από το Μετρονόμο (περιοδικό κι εκδόσεις) που με ιδιαίτερη χαρά και τιμή τολμά το πρώτο δισκογραφικό βήμα του με έναν από τους πλέον σημαντικούς έλληνες συνθέτες και δημιουργούς.

Παρασκευή 8 Ιουνίου 2007

Στην Κοιλάδα των Τεμπών



Ο πρωτεργάτης Γιάννης Ζαρκαδούλας και οι άξιοι συνεχιστές, ο Ζήσης Φώλιας, η Μαρίνα Φραγκίσκου και ο Γιάννης Μαρκούτης, 'ευθύνονται' για μία από τις ωραιότερες και πιο ενδιαφέρουσες ιστοσελίδες σχετικές με το ελληνικό τραγούδι. Μιλάμε φυσικά για την 'Κοιλάδα των Τεμπών' αφιερωμένη στον Θανάση Παπακωνσταντίνου, ίσως τον κορυφαίο τραγουδοποιό που αναδείχτηκε τα τελευταία 15 χρόνια. Η ιστοσελίδα αποτελεί το σημείο αναφοράς για όσους επιθυμούν να γνωρίσουν το έργο αλλά και τις ιδέες αυτού του ξεχωριστού δημιουργού. Στις σελίδες της Κοιλάδας θα βρείτε ανάμεσα σε άλλα, ένα υπερπλήρες βιογραφικό σημείωμα για τον Θ.Π. και για το ταξίδι του από τα χαρακώματα της ΔΕΥΑΛ μέχρι τη μπουζουκομάνα του, δώρο από τον Ισίδωρο Παπαδάμου των Χειμερινών Κολυμβητών. Ξεχωρίζουν επίσης το περιεκτικό Γλωσσάρι, απαραίτητο εργαλείο μύησης στο έργο του Θ.Π., καθώς και το Έναστρον, το λεξικό άστρων και άλλων συμπαντικών φαινομένων, για τις πιο ρομαντικές ψυχές. Φυσικά, από μία τέτοια ιστοσελίδα δεν θα μπορούσε να λείπει η πλούσια συλλογή φωτογραφιών του δημιουργού, η πλήρης δισκογραφία του καθώς και το σύνολο των στίχων (ή καλύτερα της ποίησης) του Θ.Π. Τέλος, οι ακούραστοι εργάτες της Κοιλάδας συγκέντρωσαν το σύνολο των συνεντεύξεων του τραγουδοποιού στον περιοδικό και ηλεκτρονικό τύπο, οι οποίες σκιαγραφούν όχι μόνο την καλλιτεχνική αλλά και την κοινωνικο-πολιτική υπόσταση του.


Η ευχάριστη έκπληξη έρχεται από τη Γωνιά του Θανάση, μία στήλη στην οποία ο ίδιο ο δημιουργός συνεισφέρει τις σκέψεις του. Αντιγράφουμε από το πρώτο σημείωμα του, στις 28 Νοεμβρίου 2005:
-----


Και θα ήθελα επίσης από σας να κάνετε μιά υπέρβαση. Να χρησιμοποιήσετε την επικοινωνία μέσω της ιστοσελίδας σαν το πρώτο βήμα για μια ουσιαστικότερη επαφή μεταξύ σας. Μας έχουν φοβίσει τόσο πολύ,στην προσπάθειά τους να μας έχουν παθητικούς καταναλωτές,που είναι πράγματι υπέρβαση να βγούμε απ' το κουκούλι της ατομικότητας και να συναντήσουμε τους άλλους για να γιορτάσουμε τη ζωή όπως της αρμόζει. Με αναπάντεχες ενέργειες. Δεν υπάρχει και πολύς χρόνος. Εγώ χτες έβγαζα το πρώτο κλάμα και σήμερα είμαι 46 χρονών. Οι προσωπικές επαφές είναι τα κάλύτερα τραγούδια. Γίνετε όλοι συνθέτες!


Θανάσης Παπακωνσταντίνου
-----


Η προτροπή του Θ.Π. δεν αφορά φυσικά μόνο τους αναγνώστες της Κοιλάδας των Τεμπών, αλλά όλους και όλες που πιστεύουν ακόμα στην αξία του ελληνικού τραγουδιού, μακριά από τις ταμπέλες και τις προσταγές της αγοράς. Και τα Μουσικά Προάστια στοχεύουν ακριβώς σε αυτή την προσωπική, ανθρώπινη επαφή, εμπνεόμενα και από τα μηνύματα του Θανάση Παπακωνσταντίνου.


Ευχαριστούμε τους συντελεστές της Κοιλάδας για αυτή την πολύ όμορφη ιστοσελίδα, καθώς και για την παραχώρηση της άδειάς τους για την μελλοντική αναδημοσίευση συνέντευξης του Θ.Π. Καλή συνέχεια παιδιά!
ηρ.οικ.


Για μια εκδρομή 'Στην Κοιλάδα των Τεμπών', πατήστε εδώ:

Τρίτη 5 Ιουνίου 2007

400 λέξεις για τον "Πυρήνα" του

Αναδημοσιεύουμε το κείμενο του γνωστού δημοσιογράφου Αργύρη Παπαστάθη, "400 λέξεις για τον 'Πυρήνα' του", που συνοδεύει τον τελευταίο δίσκο του Διονύση Σαββόπουλου, "Ο Πυρήνας με Λάντσια και Κιουρτσόγλου" (ΛΥΡΑ 1108).
-----





400 λέξεις για τον “Πυρήνα” του

του Αργύρη Παπαστάθη

Η έκδοση που κρατάτε στα χέρια σας περιέχει και καταγράφει αποσπάσματα από δύο “βραδιές” του Διονύση Σαββόπουλου στο ‘Gazarte’ της οδού Βουτάδων στο Γκάζι (10 και 12 Νοεμβ. 2006), ακριβώς 40 χρόνια μετά την κυκλοφορία του “Φορτηγού” (Νοεμβ. 1966).


Κυρίως υπεύθυνοι για το αποτέλεσμα της ζωντανής ηχογράφησης είναι δύο προσωπικότητες του μουσικού αυτοσχεδιασμού: ο πιανίστας και συνθέτης Σταύρος Λάντσιας και ο δεξιοτέχνης του ηλεκτρικού μπάσου Γιώτης Κιουρτσόγλου. Και ακόμη ένας: αυτός που έγραψε τα τραγούδια και τους οδηγεί με την αρκουδιάρικη (όπως τη χαρακτήρισε ο Τάσος Λιγνάδης) κιθάρα του.


Την άνοιξη του 2006, ο Σαββόπουλος ταξίδεψε με τους δύο μουσικούς στην Ελλάδα και στην Κύπρο για να συναντήσει τους πυρήνες του ακροατηρίου του: εκείνους που συνήθως στέκονται στο μπαρ και ξέρουν απ’ έξω τα “δύσκολα” και λιγότερο ψυχαγωγικά τραγούδια του. “Μπροστά κάθονται οι συνομήλικοί μου οδοντίατροι και δικηγόροι με τις γυναίκες τους, οι οποίοι θέλουν ν’ ακούσουν τα τραγούδια που ξέρουν. Αυτά όμως δεν τα παίζω” εξηγούσε ο ίδιος σε συνέντευξή του. Οι “πυρήνες” δεν έχουν ηλικιακά γνωρίσματα. Εδώ και χρόνια έχουν κάνει “δικά” τους τα κομμάτια αυτής της έκδοσης, συνθέτοντας με αυτά προσωπικές συλλογές, σαν ένα σάουντρακ της ζωής τους.


Οι παραστάσεις στο Γκάζι συγκέντρωσαν όσους αισθάνονταν άβολα στους μεγάλους χώρους και στα ανοιχτά στάδια. Οι θέσεις του μπαρ, των ορθίων και των καθημένων οκλαδόν ήταν, επιτέλους, μπροστά και γύρω από το τρίο, που δεν έπαιξε σε πάλκο, αλλά πάνω σε ένα κόκκινο χαλί στο δάπεδο αυτής της “διακτινισμένης μπουάτ”.

Τα τραγούδια ακούστηκαν για άλλη μία φορά καινούργια. Ο Σαββόπουλος συγκρότησε με τους Λάντσια και Κιουρτσόγλου ένα δεμένο σύνολο που ήξερε καλά την τέχνη της μουσικής συνομιλίας και αναζήτησε τη βαθύτερη ουσία, τον πυρήνα των κομματιών. Ο πρωταγωνιστής γέμισε με τη φωνή του τον βιομηχανικό χώρο, συνόδευσε τους μουσικούς ως ευφάνταστος ερασιτέχνης και επιβεβαίωσε για τρεις και πλέον ώρες ότι παραμένει ένα μοναδικό όσο και μοναχικό “θηρίο” της σκηνής. “Ο κόσμος που θα το δει σαν μια αθηναϊκή έξοδο δε θα περάσει καλά, μην τον πάρουμε στο λαιμό μας” προειδοποιούσε τις παραμονές των παραστάσεων. Επιθυμούσε μια συνάντηση “με τους δικούς του”, μακριά από τη βαβούρα των “ναών” της διασκέδασης. Στη διάρκεια των επτά τριημέρων (από τις 27 Οκτωβρίου ως τις 10 Δεκεμβρίου) επιβεβαιώθηκε το αίσθημα πνευματικής συγγένειας ανάμεσα στους κύκλους και στις παρέες των θεατών. Όχι, δεν ζητούσαν να επιστρέψουν στο 1966, αλλά σε αυτό που τους “χρωστούσε” ο Σαββόπουλος τα τελευταία χρόνια: σε μια “Σαββοπουλική” παράσταση. Στη στάση μιας διαδρομής που δεν τελειώνει.


Αργύρης Παπαστάθης
Αθήνα, Φεβρουάριος 2007

Σάββατο 2 Ιουνίου 2007

Για τον "Πυρήνα" του Σαββόπουλου




Με τον «Πυρήνα», ο Σαββόπουλος επιστρέφει στα τραγούδια της πρώιμής εποχής του με τον ίδιο λιτό τρόπο που τα προσσέγγισε στην αρχή, χωρίς να αλλοιώνεται η ουσία και η αξία αυτών των τραγουδιών. Ο ακροατής δεν θα βρει συμφωνικές ορχήστρες, σύνολα χάλκινων πνευστων και φανταχτερές διεθνείς συνεργασίες, που συνήθως αφαιρούν παρά προσθέτουν στη διαχρονικότητα της μουσικής τέχνης και των δημιουργών και εμηνευτών της. Ένα μπάσο, ένα πιάνο, και μία κιθάρα επαρκούν, για το διαχρονικό και εμπνευσμένο έργο του Σαββόπουλου.

Ο μόνος προβληματισμός μας αφορά το ιδεολογικό μήνυμα με το οποίο τελειώνει η ζωντανή αυτή ηχογράφηση. Οι παρατηρητικοί ακροατές θα προσέξουν ίσως τη στιχουργική μεταβολή στο τελευταίο τραγούδι του δίσκου, «Εμείς του ‘60», όπου ο «πλουραλισμός» γίνεται «κοινωνισμός», δηλαδή σοσιαλισμός.

Αλλού, το θαύμα ήταν αλλού,
εκτός κοινωνισμού,
ωραίου ίσως αλλά όχι ικανού...

Οι αξίες του «κοινωνισμού» που τελεσίδικα πλέον απορρίπτει ο Σαββόπουλος, είναι εντυπωμένες σε πολλά, πάρα πολλά τραγούδια του. Το πρόβλημα είναι ότι το καλλιτεχνικό έργο, αφού παραδοθεί στο κοινό του, αποκτά μία ύπαρξη που δεν υπόκειται στον έλεγχο του δημιουργού του. Ο Σαββόπουλος προσπαθεί λοιπόν να μας πείσει για το αδύνατο, για το ότι οι αξίες που ενέπνευσαν το έργο του έχουν πεθάνει, όταν το ίδιο το έργο του είναι ολοζώντανο, όπως αποδεικνύει και ο δίσκος αυτός. Αυτή η προσπάθεια αποστασιοποίησης από το αξιακό πεδίο που ενέπνευσε τον Σαββόπουλο στα πρώτα του βήματα γίνεται ακόμα δυσκολότερη λόγω της αδυναμίας του δημιουργού να προβάλλει ένα εναλλακτικό ιδεολογικό πρόταγμα. Τι αλήθεια από όσα προτείνε ο Σαββόπουλος σε θεωρητικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια συνέβαλλε στη διαμόρφωση ενός συνεκτικού ιδεολογικού-πολιτικού ιστού ικανού να εμπνεύσει το κοινό του και ιδιαίτερα τη νεολαία;

Πέρα από αυτή τη στιχουργική λεπτομέρεια, ο δίσκος μας άρεσε πολύ. Γιατί; Παραθέτουμε επιγραμματικά τέσσερις λόγους:


1) Για το ότι αυτή η έκδοση δεν αποτελεί μία ακόμα ζωντανή ηχογράφηση χωρίς λόγο ύπαρξης, από αυτές που έχουν κατακλύσει την αγορά για λόγους άσχετους με τη μουσική και σχετικούς με την οικονομική υγεία εταιρειών και καλλιτεχνών. Αντίθετα, ο «Πυρήνας» επαναφέρει στο προσκήνιο κάποια από τα λιγότερο γνωστά τραγούδια του Σαββόπουλου και αποτελεί μία ολοκληρωμένη μουσική και αισθητική πρόταση.


2) Για την ευχάριστη έκπληξη της ανάδειξης τριων τραγουδιών του Μάνου Χατζιδάκι («Καλοτάξιδα Πουλιά», «Ήρθε βοριάς ήρθε νοτιάς», «Νανούρισμα») και ενός του Ορφέα Περίδη («Φεύγω») με τη φωνή του Σαββόπουλου.


3) Για την πρωτοποριακή ενορχήστρωση και τη μουσική δεξιοτεχνία των Σταύρου Λάντσια και Γιώτη Κιουρτσόγλου, που προσδίδουν στα κλασσικά τραγούδια του Σαββόπουλου σύγχρονες ενορχηστρωτικές διαστάσεις rock και jazz.


4) Για το DVD που αποτυπώνει με τη δύναμη της εικόνας μερικές από τις ωραιότερες στιγμές της μουσικής παράστασης.


Ηρακλής Οικονόμου