Κυριακή 30 Δεκεμβρίου 2012

έτσι είναι πάντα ό,τι αξίζει




Κάτι απ' τα παλιά
Στίχοι-Μουσική: Χρήστος Παναγιώτου
Ερμηνεία: Τα Παιδιά απ' την Πάτρα (1998)

Κάποτε είχα μιαν αγάπη
κάποτε είχα μιαν αγάπη,
μια παρηγοριά.


Τώρα έχουν γίνει αναμνήσεις
τώρα έχουν γίνει αναμνήσεις,
δεν υπάρχουν πια.


Έτσι είναι πάντα ό,τι αξίζει
Φεύγει πάει πίσω δε γυρίζει
Η διαδρομή μονάχα μένει να θυμίζει
κάτι απ’ τα παλιά.

 
Έτσι είναι πάντα ό,τι αξίζει
Φεύγει πάει πίσω δε γυρίζει
Η διαδρομή μονάχα μένει να θυμίζει
κάτι απ’ τα παλιά.

 
Ποιος ξέρει που να είσαι τώρα
ποιος ξέρει που να είσαι τώρα
αγάπη μου παλιά.


Χωρίς εσένανε μου λείπει
χωρίς εσένανε μου λείπει
η ζεστή αγκαλιά.

Έτσι είναι πάντα ό,τι αξίζει
Φεύγει πάει πίσω δε γυρίζει
Η διαδρομή μονάχα μένει να θυμίζει
κάτι απ’ τα παλιά.

 
Έτσι είναι πάντα ό,τι αξίζει
Φεύγει πάει πίσω δε γυρίζει
Η διαδρομή μονάχα μένει να θυμίζει
κάτι απ’ τα παλιά.

Και η πρώτη εκτέλεση σε ερμηνεία Γιώργου Κλακουμάνου (1993):
http://www.youtube.com/watch?v=QGZzn6BbRYs

-----

Κυριακή σε ρυθμό βροχής, κι εγώ ονειρεύομαι τους φίλους μου. Τους βλέπω να χάνονται στο μετρό του Λονδίνου, να σεργιανίζουν στα σοκάκια της Βαρκελώνης, να χαζεύουν τα νερά στο Μεσολόγγι. Βλέπω τους έρωτες να επιστρέφουν στο πλάι τους, βλέπω τη δικαίωση και την κατάφαση και το γυρισμό. Ονειρεύομαι τους φίλους μου, αλλά μαζί τους έρχονται έρωτες περασμένοι και γίνονται όλα ένα, άνθρωποι, πόλεις, διαδρομές, μία αξεχώριστη μάζα αγάπης, όπως το σύμπαν προτού λάβει τις διαστάσεις του χώρου και του χρόνου, απολύτως συμπιεσμένο και συμπαγές. Όλοι μαζί, φίλοι κι έρωτες, έρωτες των φίλων και φίλοι των ερώτων, έρχονται απόψε εδώ με αφορμή ένα τραγουδάκι και μαζί φτιάχνουμε άλλες πολιτείες, εγκαθιδρύουμε καθεστώτα σωμάτων εξεγερμένων, στιγμιαία και παντοτινά, προτού χαθούμε στην πραγματικότητα της απώλειας και των αναχωρήσεων.

Δευτέρα εν μέσω νεφών, και είμαι πεπεισμένος ότι τίποτε άλλο δεν φέρει αξία πλην της ειλικρινούς, απόλυτης, άνευ όρων και ορίων ανθρώπινης επαφής. Και τέτοια τραγούδια το υπενθυμίζουν όχι απλώς διανοητικά, αλλά και συναισθηματικά, σαν ένστικτο. Αν πρόκειται η μάχη να κερδηθεί, θα κερδηθεί με όπλο τα πολύ απλά και βασικά, τα απολύτως αναγκαία: την αποδοχή και τη συνάντηση, λίγη μουσική, δυο-τρεις άνθρωποι, ένα πιάτο στο τραπέζι, δυο κουβέντες αληθινές. Τα υπόλοιπα μας τελείωσαν, ευκαιρία να καταναλώσουμε λίγη σιωπή, ένα άγγιγμα ίσως, ένα κοίταγμα που να το εννοούμε και να το αντέχουμε.

Αυτά τα λίγα, γιατί δεν πιστεύω στα σοβαρά ότι υπάρχουν λόγια για να συνοδέψουν ένα τέτοιο τραγούδι. Μπορεί κάποιος να πει κουβέντα για μια τέτοια προσευχή; Πατάμε το repeat, ακολουθούμε πάλι τα βήματα της δικής μας διαδρομής, υποδεχόμαστε την παλιά ή τόσο νέα μας αγάπη, αναμιγνύουμε χώρους, χρόνους, ονόματα και προορισμούς, κι όλα μπερδεύονται γλυκά. Και καλή χρονιά να έχουμε.
ηρ.οικ.

Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2012

Κυκλοφόρησε το βιβλίο "Ο Πουλαντζάς σήμερα"



Ο Πουλαντζάς Σήμερα
Επιμέλεια: Χάρης Γολέμης-Ηρακλής Οικονόμου
Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς - Εκδόσεις Νήσος, 2012
σελ. 404.

Γράφουν οι:
Βάλια Αρανίτου, Χάρης Γολέμης, Κώστας Ελευθερίου, Άγγελος Ελεφάντης, Μάκης Καβουριάρης, Δημήτρης Καρύδας, Στάθης Κουβελάκης Γεράσιμος Κουζέλης, Χρήστος Λάσκος, Μίκαελ Λεβί, Τζέιμς Μάρτιν, Γιάννης Μηλιός, Γιάννης Μπαλαμπανίδης, Αριστείδης Μπαλτάς, Χρήστος Μπουκάλας, Άλεξ Ντεμίροβιτς, Ηρακλής Οικονόμου, Γεωργία Πετράκη, Ελένη Πορτάλιου, Βασίλης Ρόγγας, Χρήστος Σίμος, Άρης Στυλιανού, Δημήτρης Π. Σωτηρόπουλος, Δημήτρης Τζανακόπουλος, Θανάσης Τσακίρης, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς, Κωστής Χατζημιχάλης.

Τα κάλαντα των απολυμένων από τα Metropolis



ΑΓΑΠΗΤΟΙ ΣΥΜΠΟΛΙΤΕΣ, ΕΠΕΙΔΗ ΕΚΤΟΣ ΑΠΟ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΕΣ ΕΙΣΤΕ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ (ΙΣΩΣ ΚΑΙ ΑΝΕΡΓΟΙ, ΟΠΩΣ ΚΙ ΕΜΕΙΣ) ΣΑΣ ΚΑΛΟΥΜΕ ΝΑ ΣΤΗΡΙΞΕΤΕ ΕΜΠΡΑΚΤΑ ΤΟΝ ΑΓΩΝΑ ΜΑΣ ΠΟΥ ΔΙΑΡΚΕΙ ΣΧΕΔΟΝ ΕΝΑ ΧΡΟΝΟ.

Είμαστε απολυμένοι από τα Metropolis χωρίς να λάβουμε τις αποζημιώσεις που δικαιούμαστε και η επιχείρηση οφείλει από 5 έως 30.000 ευρώ στον καθένα από εμάς. Για κάθε CD, DVD ή βιβλίο που αγοράζετε δεν λαμβάνουμε ούτε ένα ευρώ.

Στις 3 Δεκεμβρίου είχαμε μια τυχαία συνάντηση σε γνωστό καφέ της πλατείας Καρύτση με τον Ανδρέα Κουρή, ιδιοκτήτη των Metropolis και του MAD TV. Δυστυχώς, για κάποιους πρώην συναδέλφους μας που εξακολουθούν να εργάζονται πληροφορηθήκαμε από τον ίδιο τον Κουρή ότι η ψευδοδιοίκηση που έχει απομείνει στην επιχείρηση κάνει ουσιαστικά αυτοδιαχείριση των εσόδων! Τη στιγμή, δηλαδή, που εμείς αγωνιζόμαστε για τα προς το ζην, κάποιοι παρατρεχάμενοι της εργοδοσίας μοιράζονται τα κέρδη που βγαίνουν από τις πωλήσεις του τελευταίου καταστήματος. Είτε ο Κουρής μας είπε την αλήθεια, είτε μας είπε ψέματα, το σίγουρο είναι ότι είτε αυτός - είτε το σκυλολόι του τσεπώνουν τις δικές μας νόμιμες αποζημιώσεις.

ΖΗΤΑΜΕ ΤΗΝ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΕΜΠΡΑΚΤΗ ΣΥΜΠΑΡΑΣΤΑΣΗ ΣΑΣ! ΕΣΕΙΣ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΣΤΑΜΑΤΗΣΕΤΕ ΑΥΤΗ ΤΗ ΚΟΡΟΪΔΙΑ. ΑΡΚΕΙ ΝΑ ΣΤΑΘΕΙΤΕ ΔΙΠΛΑ ΜΑΣ!

Ο απατεώνας Ανδρέας Κουρής κατάφερε μέσα σε μόλις 3 χρόνια από τότε που εξαγόρασε την αλυσίδα καταστημάτων Metropolis να βάλει λουκέτο σε 12 καταστήματα, πραγματοποιώντας 180 απολύσεις, αρνούμενος να καταβάλλει τις αποζημιώσεις σε πάρα πολλούς από εμάς που πέταξε στην ανεργία, ενώ ταυτόχρονα μας οφείλει δεδουλευμένα 5 και πλέον μηνών. Την ίδια στιγμή φέσωσε με τεράστια χρέη Δημόσιο, δισκογραφικές εταιρείες και εκδοτικούς οίκους. Αποκορύφωμα της ασυδοσίας που τον χαρακτηρίζει είναι η ένταξη της επιχείρησης στο περιβόητο «άρθρο 99»,ενώ έχουν περάσει 18 μήνες και δεν έχει υποβάλλει -ως όφειλε - σχέδιο εξυγίανσης το οποίο υποτίθεται θα διασφάλιζε τις θέσεις εργασίας.
 
Παρ’ ότι εκκρεμούν εναντίον του δεκάδες μηνυτήριες αναφορές από την Επιθεώρηση Εργασίας για μη καταβολή δεδουλευμένων και αποζημιώσεων απόλυσης, ο ίδιος συνεχίζει την πολυτελέστατη ζωή απολαμβάνοντας την προστασία των Μέσων Ενημέρωσης που τον παρουσιάζουν ως γκλαμουράτο νέο επιχειρηματία! Κατάφερε, μάλιστα, στη λογική ενός γενικότερου ξεπουλήματος, να μεταβιβάσει σε Κυπριακή εταιρεία το λογότυπο των Metropolis, το σημαντικότερο δηλαδή περιουσιακό στοιχείο της επιχείρησης! 

Όσο γι’ αυτούς που είχαν το θράσος να μας προτείνουν να λάβουμε 100 ευρώ (!) έκαστος -ως έναντι στα χιλιάδες που μας οφείλονται- δηλώνουμε ότι είναι βαθιά νυχτωμένοι αν νομίζουν ότι θα ξεπουληθούμε για ψίχουλα. Αντιθέτως…

ΕΝΩΜΕΝΟΙ ΘΑ ΣΥΝΕΧΙΣΟΥΜΕ ΝΑ ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ ΚΑΙ ΝΑ ΑΓΩΝΙΖΟΜΑΣΤΕ ΜΕΧΡΙ ΝΑ ΔΙΚΑΙΩΘΟΥΜΕ ΟΛΟΚΛΗΡΩΤΙΚΑ.

ΑΠΑΙΤΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΤΑΒΛΗΘΟΥΝ ΤΑ ΔΕΔΟΥΛΕΥΜΕΝΑ ΜΑΣ ΚΑΙ ΟΙ ΑΠΟΖΗΜΙΩΣΕΙΣ ΜΑΣ, ΑΚΟΜΗ ΚΑΙ ΣΕ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ ΠΤΩΧΕΥΣΗΣ.


Απολυμένοι/ες στα καταστήματα Metropolis

Τρίτη 25 Δεκεμβρίου 2012

Μαγκντί Γιακούμπ, Στέργιος Θεοδωρόπουλος: Συνέντευξη στον Σωτήρη Κακίση






Σερ Μαγκντί Γιακούμπ, Στέργιος Θεοδωρόπουλος:


«Χωρίς την καρδιά, τίποτα δεν υπάρχει...» 



από τον ΣΩΤήΡΗ ΚΑΚίΣΗ.



Συνάντησα τον Στέργιο Θεοδωρόπουλο στο Λονδίνο για πρώτη φορά, την εποχή που είχαν με τον Καθηγητή Μαγκντί Γιακούμπ εγχειρήσει τον Ανδρέα Παπανδρέου. Τα ξαναείπαμε από πολύ κοντά όταν ο Μάνος Χατζιδάκις χρειάστηκε τη βοήθεια και τη φροντίδα τους. Από τότε, έχουν περάσει αρκετά χρόνια: ο δόκτωρ Θεοδωρόπουλος επέστρεψε και εξασκεί την ιατρική στην πατρίδα του. Εδώ και τρία χρόνια μάλιστα, στην κλινική που διευθύνει, συνεργάζεται με τον -Σερ πια- Μαγκντί Γιακούμπ, που πηγαινοέρχεται από το Λονδίνο στην Αθήνα.

Θυμάμαι και μιαν άλλη συνάντησή μας στο αεροδρόμιο Ελευθέριος Βενιζέλος, όπου μας στρίμωξαν σε μιαν αποθήκη για να μιλήσουμε, αλλά κανένας τους δεν διαμαρτυρήθηκε, εγώ προσωπικά πέρασα πάλι δυό υπέροχες πνευματικές ώρες. Αυτή τη φορά οι δύο διάσημοι καρδιοχειρουργοί μιλάνε μαζί, παρουσιάζοντας και την καινούργια τους, πρωτοποριακή μέθοδο. Γι’ άλλη μια φορά όμως πιο πολύ στοχεύουν σε παραπάνω κι από την Ιατρική πράγματα: στων λαών τις πολιτιστικές ανταλλαγές, στων ανθρώπων τις παγκόσμιες αντιξοότητες, στων ψυχών τις όπου Γης παρόμοιες, από καταβολής κόσμου, συγκινήσεις.
Σ. Κ. 



Σερ ΜΑΓΚΝΤί ΓΙΑΚΟύΜΠ: Οι Έλληνες κι οι Αιγύπτιοι ήταν πάντα κοντά, πάντα μαζί, εγώ νομίζω. Από την αρχαιότητα ώς σήμερα, έχουμε δεσμούς στενούς και μεγάλους, με πολλούς τρόπους, όχι με έναν ή δύο. Υπάρχει συναισθηματική κατανόηση μεταξύ μας. Καταλαβαίνουμε καλά ο ένας τον άλλον.

ΣΤέΡΓΙΟΣ ΘΕΟΔΩΡόΠΟΥΛΟΣ: Υπάρχει αμοιβαία συμ-πάθεια, ιστορική και πολιτιστική, αλλά και σε ανθρώπινο, καθημερινό, επίπεδο, μπορώ κι εγώ να πω.

Μ.Γ.:Πιθανότατα η αλληλεπίδραση των δύο πολιτισμών επί δύο και περισσότερες ίσως χιλιετηρίδες, φαίνεται πως ενυπάρχει πια στο αίμα μας, και μας κατευθύνει τον έναν προς τον άλλον και συναισθηματικά, και πνευματικά. Εμπνεόμαστε ο ένας από τον άλλον, στηριζόμαστε ο ένας στον άλλον.

-Ίσως επειδή, αν και πολεμήσαμε αρκετούς πολέμους κατά τον ρουν της Ιστορίας, δεν θεωρούμαστε κατ’ εξοχήν πολεμικοί σαν λαοί. Άλλες προτεραιότητες συνήθως είχαμε.

Μ.Γ.:Συμφωνώ. Πιο πολύ φιλόσοφοι, στοχαστές έχουμε ώς τώρα υπάρξει Έλληνες κι Αιγύπτιοι, διανοούμενοι, παρά ο,τιδήποτε άλλο. Λιγώτερο πολεμιστές. Αν αναλογιστεί κανείς την δημιουργικότητα των δύο λαών, σ’ αυτό το συμπέρασμα καταλήγει. Ακόμα και στις πολεμικές εκστρατείες μας, η διάθεση για πολιτιστική διασπορά ήταν σχεδόν πάντα παρούσα, δεν έμεναν αυστηρά στις πολεμικές επιχειρήσεις οι πρόγονοί μας. Πάντα μας ενδιέφεραν κι οι ανακαλύψεις κι οι ανταλλαγές, δεν μας αρκούσε η στρατιωτική δύναμη ή η εμπορική ανταπόκριση.

-Κι ο Μέγας Αλέξανδρος, του κυρίου Στέργιου Θεοδωρόπουλου ο συμπατριώτης, μ’ αυτόν τον ...καημό πήγε! Άλλωστε, και τη Μεγάλη Βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας ο καλύτερος διάδοχός του δεν την έχτισε;

Μ.Γ.:Ακριβώς. Τον Μέγα Αλέξανδρο σκεπτόμουνα κι εγώ σαν παράδειγμα όλη αυτήν την ώρα. Που ήταν μαζί κι εξερευνητής, κι ενός είδους επιστήμων, που ήθελε να γνωρίσει τον κόσμο ίσως και περισσότερο από το να τον κατακτήσει. Που ήθελε να κατανοήσει τα πράγματα όσο περισσότερο γινότανε, ακόμα και με τον πόλεμο ως μέθοδό του. 

-Υπάρχει ποίηση και στον πόλεμο, το βεβαίωσαν αυτό κι ο Αισχύλος κι ο Κουροσάβα, ποίηση μες στο αίμα... 

Σ.Θ.:Θα μπορούσατε να το πείτε και για μας αυτό κάπως, κύριε Κακίση, για τους γιατρούς: πόσο μάλλον για τους χειρουργούς, αν μου επιτρέπετε να συμπληρώσω κι εγώ μια φράση στην ύπαρξη της ποίησης που αναφέρατε.

-Η συνύπαρξη πάντως των δύο σας τόσα πολλά χρόνια πια, αποδεικνύει και σε προσωπικό ίσως επίπεδο τους άρρηκτους δεσμούς φιλίας Αιγυπτίων αι Ελλήνων.

Μ.Γ.:Αυτό κι εγώ το επιβεβαιώνω. Τη ζούμε αυτή τη φιλία, και συνεργαζόμενοι, και συνυπάρχοντες σχεδόν ιδανικά, σε Αγγλία κι Ελλάδα. Στην πανέμορφη Αθήνα σας.




(Μαγκντί Γιακούμπ, φωτο: Σίσσυ Μόρφη)



-Αυτή είναι ίσως η συζήτησή μας μιάς άλλης φοράς... Αλλά, για πείτε μου, κύριε Καθηγητά και Στέργιε αγαπητέ μου, ποιά είναι η σχέση της Υγείας με την Ιατρική. Πού ταυτίζονται, λέτε, και πού διαφέρουν;

Μ.Γ.:Εδώ έχει σημασία τι εννοείτε με τη λέξη Υγεία. Η Ιατρική πάντως είναι κάτι το ξέχωρο, το αντικείμενο ενός ειδικού αναγκαστικά: του ανθρώπου που προσπαθεί να θεραπεύει άλλους ανθρώπους. 

Σ.Θ.:Κι εκείνου όμως που προσπαθεί να διατηρεί τους ανθρώπους εν υγεία.

Μ.Γ.:Βέβαια. Κι η Υγεία είναι αναμφισβήτητα το πιο πολύτιμο, το πιο ακριβό επί Γης αγαθό. Χωρίς την υγεία-

Σ.Θ.:Τίποτα άλλο δεν έχει αξία. Οπότε η Ιατρική-

Μ.Γ.:Είναι για τον πολύ κόσμο ίσως μόνο τα φάρμακα κι η αγωγή που ο γιατρός σου γράφει, αλλά πάει πολύ πιο πέρα. Η Ιατρική είναι και Επιστήμη και Τέχνη. Η Τέχνη της θεραπείας εκείνων που απειλείται η υγεία τους. Και το πιο σημαντικό, βέβαια, είναι το πώς δεν θ’ αρρωστήσει κανείς.

-Στην Κίνα, ξέρετε, οι γιατροί πληρώνονταν όσο ο άνθρωπος ηταν καλά, και σταματούσαν να τους πληρώνουν μέχρι να τους ξανακάνουν καλά.

Μ.Γ.:Αλήθεια; Αυτό δεν το ήξερα. Να κάτι για την Ιατρική που μαθαίνω από σας σήμερα.

Σ.Θ.:Εγώ πάντως θα έλεγα πως η Ιατρική είναι ο υπηρέτης της Υγείας. Ο πιο πιστός της θεωρητικά...

-Και δεν υπάρχει κανείς στον κόσμο που δεν θά ‘θελε να ξέρει το πώς θα μείνει υγιής. Το πώς θα κρατήσει την καρδιά του, το σώμα του, από τις ασθένειες μακριά.

Μ.Γ.:Προφανώς. Αλλά η τάση επίσης των ανθρώπων είναι να ξεχνάνε την πρόληψη, να μην ενδιαφέρονται ουσιαστικά για το πώς, πριν αρρωστήσουν.

-Ο Ιπποκράτης διακήρυττε, αν δεν κάνω λάθος, πως δεν υπάρχουν ασθένειες, αλλά ασθενείς. Πως ο κάθε άνθρωπος είναι ιδιαίτερη περίπτωση, μοναδική.

Μ.Γ.:Αυτό είναι κάτι για το οποίο κι εγώ πια είμαι απολύτως βέβαιος. Δίκιο είχε ο Ιπποκράτης εκατό τοις εκατό. Το εξέφρασε μάλιστα αυτό με πάρα πολύ ακριβή τρόπο: δεν πρέπει ο γιατρός να αντιμετωπίζει μια ασθένεια κάθε φορά, αλλά του κάθε ασθενή του την ιδιαιτερότητα.

Σ.Θ.:Απέναντί σου υπάρχει πάντα ένας άνθρωπος που έχει κάτι, κι όχι μία ασθένεια απρόσωπη που προσβάλλει αδιακρίτως και με τον ίδιο πάντα τρόπο όσους προσβάλλει.

Μ.Γ.:Άρα οφείλουμε να εξετάσουμε έναν ολόκληρο οργανισμό με το ένα ή το άλλο πρόβλημα κάθε φορά, και να σεβόμαστε το άτομο ως οντότητα. Να βλέπουμε πώς η συγκεκριμένη ασθένεια λειτουργεί στο άτομο αυτό ειδικά. Αυτό επιβάλλει η σωστή Ιατρική, σε αντίθεση με οποιαδήποτε απλή κι επαναλαμβανόμενη μέθοδο και θεραπεία.

Σ.Θ.:Άλλο, δηλαδή, η πνευμονία ως ασθένεια, κι άλλο ένας άνθρωπος που έχει πνευμονία. Πρέπει να υπολογίζει κάθε φορά κανείς όλες τις παραμέτρους του καθενός, όλες τις ιδιαιτερότητες, όπως είπε κι ο Καθηγητής.

-Αυτό μου φαίνεται εμένα λίγο πιο ελληνικό, παρά αιγυπτιακό, κύριε Καθηγητά. Το διαρκές πάρε-δώσε, θέλω να πω, με τον ατομισμό και του κάθε ανθρώπου τη διαφορετικότητα.

Μ.Γ.:Ίσως γι’ αυτό το άρθρωσαν πρώτοι οι Έλληνες. Αλλά πρέπει οι πάντες πια να το ακολουθούν.

-Λένε πως οι αριθμοί και οι στατιτιστικές συχνά δεν λένε αλήθεια. Αυτή η άποψη μοιάζει να συμφωνεί με τον Ιπποκράτη και τα τελευταία λόγια σας.

Μ.Γ.:Οι αριθμοί, βέβαια, είναι απαραίτητοι για τη μελέτη των πρβλημάτων, αλλά δεν πρέπει καθόλου να είμαστε υπόδουλοι των στατιστικών. Ύστερα, μεγάλη σημασία έχει το πώς εμηνεύει κανείς κάθε φορά τους αριθμούς. Γιατί αν δεν αντιληφθείς κάθε φόρα το πώς κάτι αλληλεπιδρά με κάτι άλλο στον κάθε οργανισμό του κάθε ανθρώπου μέσα, τότε το έργο σου γίνεται δύσκολώτερο. Υπάρχουν και οι γενετικές παράμετροι, και το περιβάλλον, και πρέπει να υπολογίζει κανείς τα πάντα όσο γίνεται πιο αναλυτικά.

-Πυθαγόρας...

Σ.Θ.:Χωρίς τους αριθμούς, πάντως, δεν γίνεται. Δεν γίνεται να ξεχνάμε ποτέ τους αριθμούς. Οι στατιστικές και χρήσιμες πάντα είναι, κι απαραίτητες. Και υπαρχουν είδη στατιστικών που σου επιτρέπουν να υπολογίζεις πολλά μαζί πράγματα ταυτόχρονα. Που σε βοηθάνε ποικιλότροπα και πολύ. Κι οι αριθμοί, άλλωστε, δεν είναι απλοί αριθμοί, κρύβουν κι αυτοί, σαν τους ανθρώπους, πολύ περισσότερα ο καθένας πράγματα. 

-Κι η καρδιά; Πόση μεταφυσική άραγε βοήθεια μπορεί κάθε στιγμή να παρέχει; Οι καλλιτέχνες και οι ποιητές την έχουν την καρδιά σε μεγάλη υπόληψη...

Μ.Γ.:Η καρδιά έχει κεντρική θέση, ιδιαίτερη οπωσδήποτε αξία για τον κάθε άνθρωπο, για τον κάθε αυτόνομο οργανισμό. Χωρίς την καρδιά τίποτα δεν υπάρχει, κι η καρδιά στηρίζει κάθε τι στον οργανισμό μέσα. Επηρεάζει, και επηρεάζεται ίσως, από όλα τα άλλα όργανα. Άρα, πρέπει η καρδιά να απολαμβάνει και του ανάλογου σεβασμού, ως το αναμφισβήτητο κέντρο του σώματος. Η σχέση καρδιάς και μυαλού πάλι είναι απόλυτη, και περιλαμβάνει πιθανώς και το συναίσθημα, αφού σε όλα έχει συμμετοχή η καρδιά αναγκαστικά. 



(Στέργιος Θεοδωρόπουλος, Μαγκντί Γιακούμπ, φωτο: Σίσσυ Μόρφη)




-Υπάρχει μια τούρκικη παροιμία που λέει, «Η καρδιά για το κεφάλι είναι μπελάς».

Σ.Θ.:Για το κεφάλι μάλιστα το δικό μας, των γιατρών εννοώ, δυό φορές, πολλές πιο πολλές φορές, μπελάς...

Μ.Γ.:Η καρδιοχειρουργική είναι μιά πολύ σημαντική ειδικότητα, το καταλαβαίνει κανείς αυτό εύκολα. Παίζει ρόλο κύριο στη μάχη εναντίον των ασθενειών της καρδιάς. Μην ξεχνάτε πως μόνο μέσα στο 2005 πέθαιναν 17,5 εκατομμύρια στον κόσμο από μυοκαρδιακές ασθένειες. Η καρδιακή ανεπάρκεια μάλιστα ως ασθένεια από μόνη της αυξάνεται όλο και πιο πολύ.

-Για τους γνωστούς, φαντάζομαι, αλλά και κάποιους ακόμη αγνώστους λόγους.

Μ.Γ.:Μα η καρδιοχειρουργική είναι, όσο κι αν στον πολύ κόσμο θα φαινότανε παράξενο, πολύ νεαρή επιστήμη, και γι’ αυτό ίσως κι εξαιρετικά δραστήρια. Γιατί μπορεί να υπήρχε καρδιοχειρουργική επιστήμη στην Αρχαία Αίγυπτο, αλλά η καρδιοχειρουργική όπως την ξέρουμε σήμερα είναι καινούργια υπόθεση.

-Σαν ένα παιδί που μεγαλώνει;

Μ.Γ.:Σαν ένας νέος, σχετικά, άνθρωπος. Σαν ένας δραστήριος πενηντα-πεντάρης, ας πούμε. Και ο ρόλος της όλο και επεκτείνεται, μια και την αφορούν άμεσα ο ανθρώπινος πόνος αλλά και ο θάνατος. Τώρα μπαίνουμε σε νέες επικράτειες, και προσπαθούμε να λειτουργήσουμε σε άμεση συνεργασία με άλλους κλάδους της Ιατρικής και της Επιστήμης.

-Όπως;

Σ.Θ.:Όπως η Εφηρμοσμένη Μηχανική, οι Βασικές Αρχές της Επιστήμης, όπως η Μοριακή Βιολογία. Όλες αυτές πια οι Επιστήμες σπεύδουν σε βοήθεια της καρδιοχειρουργικής, όλες αυτές πια οι Επιστήμες συνεργάζονται μαζί της.

Μ.Γ.:Το λάθος είναι πως ο πολύς κόσμος πιστεύει πως καρδιοχειρουργική σημαίνει μόνο εγχείρηση ανοικτής καρδιάς. Όμως δεν είναι μόνο μια υπόθεση χειρουργείου η καρδιοχειρουργική. Είναι και ειδικότητα, και τέχνη, και επιστήμη μαζί.

Σ.Θ.:Η ειδικότητα, κι η τέχνη, κι η επιστήμη, που προσπαθεί να κάνει τους ανθρώπους να θεραπευτούν και να ζήσουν την υπόλοιπη ζωή τους καλύτερα, με ποιότητα και χωρίς απειλή ή πόνο.

Μ.Γ.:Η καρδιοχειρουργική έχει προχωρήσει πολύ στον αναπτυγμένο κόσμο, αλλά προχωράει και ικανοποιητικά και στις αναπτυσσόμενες χώρες.

-Εδώ, νομίζω, πως ήρθε η ώρα να σας ρωτήσω και για τη δική σας, πρόσφατη σχετικά, επινόηση, και την προσπάθεια για μια νέα καρδιο-χειρουργική μέθοδο, που μοιάζει τόσο ιδιοφυής στη σύλληψή της, σχεδόν σαν το Αυγό του Κολόμβου: για την πρόσκαιρη εμφύτευση ενός είδους τεχνητής καρδιάς-

Σ.Θ.:Που αντιστρέφει την πορεία της καρδιακής ανεπάρκειας. Που δεν αφαιρείται όπως στη μεταμόσχευση η καρδιά, αλλά θεραπεύεται. Που, για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, υποστηρίζεται για κάποιο διάστημα, ξεκουράζεται και παραδίδεται μετά ανανεωμένη.

Μ.Γ.:Είπατε, κύριε Κακίση, για το Αυγό του Κολόμβου. Για μένα είναι το πιο συναρπαστικό πράγμα στην ως τώρα ενασχόλησή μου με την καρδιο-χειρουργική. Γιατί η καρδιακή ανεπάρκεια είναι μια κοινή πάθηση στους ανθρώπους, η οποία διαιωνίζει εαυτόν και αυτο-επιδεινώνεται, ως το σημείο που θα οδηγήσει τον ασθενή στο θάνατο. Οι φαρμακευτικές αγωγές και τα άλλα μέσα μοιάζουν να καθυστερούν τις διάφορες επιδεινώσεις, αλλά συνήθως δεν είναι σε θέση να ανακόψουν μια προδιαγεγραμμένη πορεία ή να την αντιστρέψουν.

-Αλλά;

Μ.Γ.:Αλλά με αυτή τη νέα θεραπεία που ανακαλύψαμε, με την ταυτόχρονη χρήση μιάς αντλίας και φαρμακευτικής αγωγής ειδικής φύσης, μπορεί κανείς να μεταστρέψει τα γονίδια μες στην καρδιά, και να την επαναφέρει σε προτέρα, υγιέστερη περίοδό της. Ναι, και για μένα αυτή η ιστορία μοιάζει μαγική, γιατί ποτέ στο παρελθόν κανείς δεν είχε διανοηθεί πως θα μπορούσαμε ποτέ να χρησιμοποιήσουμε με επιτυχία τέτοια μέθοδο. 

Σ.Θ.:Ξέρετε πόσο εντυπωσιακό είναι και για μας ακόμα να μπορείς να επαναφέρεις κάποιον στην κατάσταση μιάς άλλης εποχής της ζωής του, όταν ούτε άρρωστος ήτανε, ούτε μελλοθάνατος; Το είπε ο Καθηγητής: μιλάμε πια για κάποιου είδους μαγεία...

-Μηχανή όντως του Χρόνου μοιάζει η μέθοδος αυτή.

Μ.Γ.:Έχει κανείς πραγματικά την αίσθηση της ανακάλυψης, όταν πρωτοσυνειδητοποιεί πως μπορούμε να σβήσουμε σαν με διακόπτη κάποια γονίδια, και να ενεργοποιήσουμε άλλα πάλι με τον ίδιο τρόπο. 

Σ.Θ.:Μιλάμε για τελείως παρθένο περιοχή για την ανακάλυψη νέων οδών για την αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας. Και ήδη έχουν σωθεί πολλών ανθρώπων οι ζωές, με την προπτική να σωθούν στο μέλλον πολλές περισσότερες. 

Μ.Γ.:Ακολουθώντας την ίδια γραμμή σκέψης: με το σβήσιμο και την ενεργοποίηση των γονιδίων, όπως είπαμε, εναλλάξ.

-Αυτά δεν συμβαίνουν μόνον εν Λονδίνω, αλλά κι εδώ, στην Ελλάδα, στην Αθήνα.

Σ.Θ.:Ναι. Γιατί τα τελευταία τρία χρόνια συνεργαζόμαστε με τον Καθηγητή και στην Αθήνα, και εγχειρώντας με τις ώς τώρα γνωστές μεθόδους, και προωθώντας τη μέθοδο αυτήν την καινοφανή. Στην ομάδα μας είναι και ο καθηγητής της καρδιολογίας κύριος Νανάς, του νοσοκομείου «Αλεξάνδρα». 

Μ.Γ.:Η ομάδα μας δε αποτελείται και από νέους εμπνευσμένους επιστήμονες, νεαρούς Έλληνες αφιερωμένους ψυχή τε και σώματι στην υπόθεση αυτή, οι οποίοι εργάζονται σκληρά μαζί μας, για να μπορούμε τώρα κι εμείς να μιλάμε και για επιτυχία άμεσα πρακτική αυτής της ιδέας. Ποτέ και τίποτα δεν μπορεί να ολοκληρωθεί στον κόσμο αυτό από έναν και μόνο άνθρωπο. Χρειάζονται πάντα-

-Τουλάχιστο δύο;

Μ.Γ.:Και πάνω. Και χρειαζεται και χρόνος για την επιτυχή δράση μιά ομάδας, η οποία έχει το δικό της τρόπο και ζωή, και οφείλει να λειτουργεί σαν ένα ζωντανό σώμα, με μία ψυχή.

-Όπως κι οι καλές ομάδες ποδοσφαίρου οι αγγλικές, ή οι του μπάσκετ οι ελληνικές;

Σ.Θ.:Περισσότερο, πολύ περισσότερο. Στις ιατρικές ομάδες η αφοσίωση πρέπει να είναι πολύ μεγαλη, γιατί δεν παίζουμε: δουλεύουμε για άλλων ανθρώπων τη ζωή και τη σωτηρία, οπότε τα λάθη δεν περιορίζονται σε κάποιο γκολ και σε μιά ποδοσφαιρική ήττα.



(Στέργιος Θεοδωρόπουλος, φωτο: Σίσσυ Μόρφη)



-Πηγαίνετε συχνά και μαζί στη Αφρική κι όχι μόνο για ανθρωπιστικούς λόγους, όπου μάλιστα εξετάζετε κι εγχειρίζετε αφιλοκερδώς, έτσι δεν είναι;

Μ.Γ.:Ναι. Πήγαμε με τον κύριο Θεοδωρόπουλο και στη Μοζαμβίκη, κι ελπίζουμε να ξαναπάμε με την πρώτη ευκαιρία. Υπάρχουν δύο ειδών αποστολές: η μία στοχεύει στη θεραπεία παιδιών και η άλλη στην εγκαθίδρυση μονάδων ιατρικής βοήθειας για τα παιδιά, στις χώρες που υπολείπονται δραματικά σ’ αυτόν τον τομέα.

Σ.Θ.:Μην ξεχνάμε πως στον ανεπτυγμένο κόσμο, στην Ελλάδα π.χ. ο μέσος όρος ηλικίας της ζωής των ανθρώπων είναι πάνω από τα 75 πια χρόνια, ενώ στην Αφρική βρίσκεται στα 28 με 30...

Μ.Γ.:Μιλάμε για κάτω από το μισό, δηλαδή. Κι ένας από τους λόγους, βέβαια, είναι η απουσία ιατρικής φροντίδας και περίθαλψης. Δυστυχώς αυτές οι χώρες έχουν πια και τις ασθένειες των υπό ανάπτυξη χωρών, αλλά και τις μεταδοτικές ασθένειες των περιοχών αυτών. Οι εκ γενετής πάντως, οι συγγενείς καρδιοπάθειες βρίσκονται και σ’ αυτά τα μέρη στο ίδιο σχεδόν επίπεδο με τα δικά μας. 

Σ.Θ.:΄Εχουν άρα τα κοινά των ανθρώπων όλου του κόσμου νοσήματα, και υιοθετούν μαζικά τα τελευταία χρόνια και τις κακές συνήθειες της Δύσης. Κάπνισμα, κακή διατροφή, μη-άσκηση, τους γνωστούς χείριστους συνδυασμούς.

Μ.Γ.:Από την άλλη, οι χώρες αυτές έχουν πολλούς έξυπνους ανθρώπους, που μπορούν να βοηθήσουν το λαό τους, αλλά χρειάζονται την απαραίτητη συμπαράσταση και καθοδήγηση. Δεν πρέπει να τους εγκαταλείψουμε: η συμπαράσταση δεν αφορα μόνο σε υλικά πράγματα, αλλά και σε ανθρώπινο δυναμικό, που θα εκπαιδευτεί σωστά και ανάλογα.

Σ.Θ.: Κι εδώ πάλι η έρευνα και η ύπαρξη ανάλογων σ’ αυτές τις χώρες ερευνητικών κέντρων είναι απαραίτητη. Μπορούμε μάλιστα να μάθουμε και πράγματα και για τα δικά μας ιατρικά προβλήματα, συνδυάζοντας τις όποιες πληροφορίες. Μιλάμε για αμφίδρομη άρα βοήθεια, όχι μόνο από μας για εκείνους.

Μ.Γ.: Η γνώση που κερδίζουμε κι εμείς από την ανταλλαγή πληροφοριών και απόψεων δια μέσου της κοινής μας παρουσίας εκεί είναι πολύ μεγάλη, ξέρετε, ικανοποίηση.

-Για τις καρδιές σας κατ’ αρχήν;

Μ.Γ.:Ναι. Για την καρδιά μας.

Σ.Θ.:Και για το μυαλό μας, επίσης.

-Τι αναμνήσεις άραγε έχετε από την εποχή που εγχειρήσατε Έλληνες πρωθυπουργούς, κύριε Καθηγητά; Νομίζω πως είχατε εγχειρήσει και τον Γεώργιο Ράλλη, εκτός από τον Ανδρέα Παπανδρέου.

Μ.Γ.:Σας είχα ξαναπεί κάποτε πως σέβομαι πάντα του κάθε ανθρώπου την ιδιωτική ζωή. Όλοι μου οι ασθενείς λαμβάνουν τη φροντίδα που αξίζει σε κάθε άνθρωπο, όσο ισχυρός ή ταπεινός και να είναι. Θυμάμαι, βέβαια, πως ο Ανδρέας Παπανδρέου ήταν μια πολύ γοητευτική προσωπικότητα, και πως απολαύσαμε την περίοδο που τον φιλοξενήσαμε σαν ασθενή μας. Αλλά πέραν αυτού, τον φροντίσαμε όσο θα φροντίζαμε τον οποιονδήποτε με ανάλογα πρόβλημα υγείας άνθρωπο. Βέβαια, εγώ γνώριζα τους ΄Ελληνες από πριν, και τον κύριο Θεοδωρόπουλο, και όχι μόνο. Εκείνη την περίοδο πάντως ομολογώ πως γνώρισα πολύ περισσότερους...

-Τότε είχε μετακομίσει η Αθήνα κυριολεκτικά στο Λονδίνο...

Μ.Γ.:Σας το ξαναείπα: μου αρέσουν οι ΄Ελληνες. Σας βρίσκω ζεστούς κι ανθρώπινους, κι αισθάνομαι κολακευμένος όταν κι εσείς με διαλέγετε για φίλο. Στην Αθήνα αισθάνομαι σαν στο σπίτι μου.

-Ξέρω πως στην Αγγλία ο χειρουργός δεν αποκαλείται Doctor, αλλά Mister. Γιατί κάποτε υπαγόσασταν στους ...κουρείς!

Μ.Γ.:Στην Αγγλία οι παραδόσεις είναι παραδόσεις. Αλλά και στη Γαλλία, όπου έγινα πρόσφατα δεκτός στην Ακαδημία των Επιστημών, πληροφορήθηκα πως ο ίδιος ο Ναπολέων υπήρξε ο ιδρυτής αυτής της Ακαδημίας, ο δεύτερος εν σειρά πρόεδρός της, κι η φρουρά του παραμένει ακόμα στη θέση της. Σήμερα βέβαια, στην Αγγλία, το Βασιλικό Κολλέγιο των Χειρουργών είναι περήφανο για τον τίτλο που κληρονόμησε κάποτε από τους κουρείς, γι’ αυτή του την ιδιαιτερότητα. Άλλωστε, ποτέ δεν μετράνε οι τίτλοι, αλλά πάντα αυτό που είναι κανείς, αυτό που καταφέρνει να κάνει.

Σ.Θ.:Είτε σαν κουρέας, κύριε Κακίση, είτε σαν χειρουργός.


Πηγή: Το Βήμα, ΒΗΜagazino, Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2007.



(Στέργιος Θεοδωρόπουλος, Γιώργος Πηλιχός, Νίκος Ζαχαρίου, Κώστας Πασχάλης, Σωτήρης Κακίσης)

Δευτέρα 24 Δεκεμβρίου 2012

ΜΟΝΙΚΑ ΜΕ ΟΛΙΓΟΝ ΑΠΟ ELLIOT GOLDENTHAL


"Burn it Blue" του Elliot Goldenthal (2002).


 
 "Away from my land" της Monika (2010).



Η ομοιότης στα ρεφραίν εντυπωσιακή (οι στίχοι "away from my land / away from my home είναι γραμμένοι πάνω στη μελωδία των στίχων "burn this house / burn it blue" ενώ στη συνέχεια ακολουθούν και παρόμοια γυρίσματα). Δεν υπονοώ βεβαίως κάτι κακόπιστο! Οι επιρροές στη μουσική είναι εύλογες και ευπρόσδεκτες - ενίοτε και άκρως "εναλλακτικές".
ηρ.οικ.

Σάββατο 22 Δεκεμβρίου 2012

Γιώργος Ε. Παπαδάκης: Ζεϊμπέκικος, μέρος Β'

(έργο του Γιάννη Τσαρούχη)

Το πρώτο μέρος του άρθρου:


Eντυπώσεις Eλληνευρέτου

Στα μέσα της δεκαετίας του 1920 έγιναν, όπως είναι γνωστό, οι περίφημες Δελφικές γιορτές του Άγγελου Σικελιανού, ο οποίος ζήτησε από τον ανήσυχο και πολυπράγμονα, Θάνο Bελούδιο να διδάξει (εκγυμνάσει) στρατιώτες, προκειμένου να αναπαραστήσουν την αρχαία πυρρίχη. O Θάνος Bελούδιος ήταν από τότε γνωστός και αφιερωμένος μεταξύ άλλων και στη μελέτη των ελληνικών παραδόσεων («Eλληνευρέτη» αποκαλούσε ο ίδιος τον εαυτό του. Ελληνευρέτης είναι - κατά τον Βελούδιο - εκείνος που “βρίσκει” και αποκαλύπτει ο,τι συνδέει τους Έλληνες της σημερινής εποχής με τους αρχαίους). Ο Θάνος Βελούδιος, γόνος μιας ιστορικής και πλούσιας οικογένειας των Αθηνών, ενώ σπούδαζε το 1909 στην Αυστρία, εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ από τα ιπτάμενα Ζέπελιν, και τα αεροπλάνα που μόλις είχαν αρχίσει να κάνουν την εμφάνισή τους στους ουρανούς,  ώστε όταν ιδρύθηκε η Βρετανική αεροπορία (RAF) και ζητούσε εθελοντές πιλότους, έσπευσε στο Λονδίνο και κατετάγη εθελοντής. Πήρε μέρος στον Α’ παγκόσμιο πόλεμο ως πιλότος της (RAF) “… πιπερίζαμε τον γερμανικό στόλο στα Δαρδανέλια...” και το 1921, με δικό του αεροπλάνο, πήρε μέρος στη μικρασιατική εκστρατεία, κάνοντας αναγνωριστικές πτήσεις με σκοπό να αποκαλύπτει τις ενέδρες που έστηναν οι “Τσέτες” στον ελληνικό στρατό. Για τη δράση του αυτή καθως και για ορισμένα κατορθώματά του παρασημοφορήθηκε τότε.

Eυτύχησα να τον γνωρίσω και να ακούσω τις διηγήσεις του. Σας μεταφέρω μια ενδιαφέρουσα περιγραφή του για τον ζεϊμπέκικο χορό, που ήταν ένας από τους λαϊκούς χορούς πάνω στους οποίους εργάστηκε τότε (1926).

«Oι φραγκολεβαντίνοι αλλά προ παντός οι... γκρεκολεβαντίνοι, εν αγνοία και χονδροειδώς, αποκαλούν ο,τι είναι βυζαντινό, τούρκικο! Eνώ οι Tούρκοι, ακόμη και τον αρχιτέκτονα Σινάν, που τους έκτισε τα ωραία τζαμιά, ξέραμε οτι ήταν ο Eλλην Kαλογήρου από την Kαισάρειαν, που εσυνέχισε τον βυζαντινόν ρυθμόν είς τα τζαμιά του Mιχριμάχ του Mπλου Mόσκ κλπ.

H σχέσις του ζεϊμπέκικου με την αρχαιότητα έγκειται εις το ότι είναι ένας πολεμικός χορός προπαρασκευαστικός της ψυχής για την τόνωσιν του ηθικού εκ των έσω, ως ένα είδος προσευχής, προτού μπούνε στη μάχη, ή προτού μπούνε στον αγώνα της ζωής, στις σημερινές ημέρες, στις ταβέρνες κλπ. διότι αυτός που σηκώνεται να χορέψει κάνει ένα είδος προσευχής, εκ του εαυτού του προς τον εαυτόν του, χωρίς να έχει ανάγκην επικροτήσεως ή επιδοκιμασίας από κανέναν. Aπομονώνεται, σαν να λέμε, και προβάλει τον εαυτόν του σε μια έξαρση, σε μια μετουσίωση, σε μια μεταρσίωση, εις τον μεταξύ χρόνου και διαστήματος χώρον. Kουνάει τις ωμοπλάτες του σαν να είναι φτερούγες και αιωρείται. Kάποτε - κάποτε χτυπάει τα πόδια του για να βεβαιωθεί οτι δεν ονειρεύεται, οτι δεν είναι φάσμα (αν και ωθεί τον εαυτόν του να γίνει ένα φασματικόν υποκείμενον, ένα φασματικόν ον) και πότε- πότε “παίρνει τις ανάλιες” (όπως έγραψε κι ο Mυριβήλης, στον Bασίλη τον Aρβανίτη, το βιβλίο του) δηλαδή γονατίζει και χτυπάει την γην με τα χέρια του ή την αγγίζει, για να παίρνει τις ανάλιες, δηλαδή το άλας, την δύναμιν, από την μητέρα του την χθόνα γην, για να συνεχίσει αυτήν την δοκιμασίαν, εις την οποίαν εκουσίως προσέρχεται προς χαλάρωσιν. Έτσι, στο τέλος πηγαίνει και κάθεται στο κάθισμα του έχοντας πλέον απαλλαγεί από τις κοινωνικές καταθλίψεις από τις οποίες κατατρύχεται. Aυτός ο χορός είναι ένας κινησιολογικός υπερβατικός διαλογισμός, με λίγα λόγια μια προσευχή.

Tώρα ας έρθω και εις την λέξιν “ζεϊμπέκος”. H λέξις “μπέκος”  ή “βέκκος” αναφέρεται εις το λεξικόν του Bυζαντίου, ως λέξις φρυγική και σημαίνει το ψωμί, τον άρτον. Tην βρίσκομε εις τα αρβανίτικα “μπούκ”, στη δική μας “μπουκιά”, στο αγγλικό Baker και στο γερμανικό baken, που όλα έχουν να κάνουν με τους μυλωθρούς και με το ψωμί. Tο “ζέϊ” είναι μια άλλη μορφή, με διαλυτικά, της λέξεως Zεύς, που σημαίνει το πνεύμα. Aυτό μας δείχνει οτι είναι ένας συνδυασμός του πνεύματος και του σώματος, μια μετάληψις, όπως την εννοεί και η εκκλησία μας. Tο πνεύμα και η ύλη μαζί. O άνθρωπος είναι πνεύμα και ύλη μαζί. Mια μούμια, δεν αμαρτάνει! Tο πνεύμα που είναι μαζί αμαρτάνει, στην εβραϊκή και στη χριστιανική έννοια της λέξεως».

Tο ρεμπέτικο τραγούδι, κατά την πρώτη περίοδο της ανάπτυξής του, κυρίως δηλαδή στην περίοδο της ανώνυμης δημιουργίας, χρησιμοποίησε τον ρυθμό του ζεϊμπέκικου μαζί με τους άλλους ρυθμούς της παραδοσιακής μουσικής, διαμορφώνοντας όμως έναν διαφορετικό (και μοναχικό) χορό που το κύριο και σπουδαιότερο χαρακτηριστικό του ήταν το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού. Mοναχικοί χοροί που δίνουν αφορμές για αυτοσχεδιασμούς υπάρχουν κι άλλοι στην ελληνική παράδοση, αν και όχι πολλοί. Στη Pόδο λ.χ. υπάρχει ένας τέτοιος χορός που λέγεται και “μοναχικός” επειδή χορεύεται από ένα πρόσωπο. Aκόμα συμβαίνει κάποτε ορισμένοι δημοτικοί χοροί να εκτελούνται από ένα άτομο κι ας μην είναι ατομικοί. Στην κεντρική Mακεδονία π.χ. συχνά χορεύεται από ένα χορευτή,  ο χορός “πουσνίτσα”, γιατί είναι αρκετά κουραστικός και δεν βρίσκονται εύκολα πολλοί πρόθυμοι να τον χορέψουν.

Mια σπάνια για την παλαιότητά της (αλλά και για την παρατηρητικότητα του συγγραφέα της) περιγραφή ενός μοναχικού χορού είναι αυτή του Άγγλου περιηγητή Henry Holland το 1812, οταν ταξίδευε στην Ήπειρο, φιλοξενούμενος του Aλή Πασά. Στο δρόμο για τα Γιάννενα οι συνοδοί του Holland, που είναι Αλβανοί στρατιώτες, τον οδηγούν για διανυκτέρευση σε ένα απο τα παλάτια του τυράννου που βρισκόταν στην τοποθεσία "Σκάλα" επίνειο της Άρτας. Γράφει λοιπόν ο Holland:

«Tο βράδυ μας τράβηξε ο ήχος μουσικής σ' ένα από τα επιπλωμένα διαμερίσματα στην άλλη άκρη του παλατιού. Bρήκαμε εκεί μια παράξενη ομάδα ανθρώπων, δυο ή τρείς Eβραίους, που μόλις είχαν έρθει απο τα Γιάννενα, μερικούς Aλβανούς αξιωματικούς και δέκα ή δώδεκα στρατιώτες και υπηρέτες της ίδιας εθνικότητας.[..]  Δυο ντόπιοι τραγουδούσαν τους λαϊκόυς σκοπούς της Aλβανίας (Eννοεί της Hπείρου) συνοδευόμενοι από ένα βιολί, μια φλογέρα κι ένα ντέφι. Tα τραγούδια, που ήσαν κυρίως πολεμικής φύσης, συχνά απαγγέλονταν κατά κάποιο τρόπο εναλλασσόμενα απο τις δυο φωνές και σε ένα είδος μουσικής που είχε τον ανάμικτο χαρακτήρα της απλότητας και της αγριότητας. H φλογέρα που ήταν εξαιρετικά διαπεραστική και άγρια, (Σημείωση δική μας: Aσφαλώς πρόκειται για ζουρνά) φαινόταν να κανονίζει τις παύσεις της φωνής και από αυτές τις παύσεις, που ήσαν πολύ μεγάλες και μετρημένες με ακρίβεια, φαινόταν να εξαρτάται ένα μεγάλο μέρος της αρμονίας. Eπίσης ο ρυθμός σ' αυτούς τους σκοπούς επιμηκύνονταν παράξενα και η συχνή του παρεμβολή σε κάθε παύση, έδινε επιπρόσθετη αγριότητα στη μουσική. Aκολούθησε ένας χορός πιο άξεστος και από ότι θα αναμενόταν από ένα άγριο της Bορείου Aμερικής: εκτελέσθηκε από ένα και μόνο άτομο, ενώ η φλογέρα και το ντέφι, συνόδευαν τις κινήσεις του. Έριξε πίσω τα μακρυά μαλλιά του πολύ ακατάστατα, έκλεισε τα μάτια του και χωρίς να σταματήσει για δέκα λεπτά, πήρε όλες τις πλέον βίαιες και αφύσικες στάσεις. Mερικές φορές έστρεφε και το σώμα του στη μια πλευρά, μετά έπεφτε στα γόνατα του για λίγα δευτερόλεπτα. Mερικές φορές περιστρεφόταν γρήγορα, άλλες φορές πάλι σταύρωνε τα χέρια του βίαια γύρω από το κεφάλι του. Aν κάποια στιγμή οι δυνάμεις του φαινόταν να λιγοστεύουν, η αυξανόμενη δύναμη της φλογέρας τον έσπρωχνε σε νέα προσπάθεια και δεν σταμάτησε μέχρι που προφανώς εξαντλήθηκε από την κούραση...»

Ωστόσο από όλους τους μοναχικούς χορούς, μόνο ο ζεϊμπέκικος κατάφερε να περάσει τόσο δυναμικά το κατώφλι του 20ου αιώνα και να γίνει κυρίαρχος λαϊκός χορός σε όλη σχεδόν τη χώρα. Eκτός από το όνομά του, τίποτε δεν τον συνδέει ούτε με τους άγριους ζεϊμπέκηδες, ούτε με τους ωραίους αντικριστούς των Eλλήνων της Mικράς Aσίας, φαίνεται όμως ότι το στοιχείο του αυτοσχεδιασμού είναι αρκετά επαρκές για να τον κάνει να διαδίδεται πλατιά, και φαίνεται ότι, παρά την παρούσα ταλαιπωρία και τον ευτελισμό του στις πίστες της χλιδής, στο τέλος θα διασώσει την αξιοπρέπεια του δίδοντας αφορμές και βάσεις σε άλλους χορευτές μιας άλλης πίστας που σιγά μα σταθερά κάθε καινούρια μέρα στρώνεται.

Γιώργος E. Παπαδάκης

Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου 2012

Μες στο πλήθος: Το κρυμμένο αριστούργημα των Ρασούλη - Λοΐζου





ΜΕΣ ΣΤΟ ΠΛΗΘΟΣ
Στίχοι: Μανώλης Ρασούλης
Μουσική: Μάνος Λοΐζος
Ερμηνεία: Χαρούλα Αλεξίου - Δημήτρης Κοντογιάννης
Δίσκος: Τα τραγούδια της Χαρούλας (1979)

Μες στο πλήθος σ’ είχα δει το ’62
στη διαδήλωση που βάφτηκε στο αίμα,
κι η μορφή σου μου ’χε μείνει στο μυαλό
κι ούτε τ’ όνομα δεν ήξερα από σένα.

Και στης λήθης το σεντόνι το λευκό
σε τυλίξαν τα πιο δύσκολά μου χρόνια,
μα μια μέρα κάπου το ’68
σε ξανάδα μες στο τρένο στην Oμόνοια.

Κάνε διάλειμμα, Χαρούλα,
πες μας τον καρσιλαμά
να γλυκάνεις τις καρδιές μας
και τα βρίσκουμε μετά.

Κάνε διάλειμμα να σβήσει
της καρδιάς μας η φωτιά,
ο χορός να μας μεθύσει
και τα βρίσκουμε μετά.

Άλλη μια φορά σε είδα ξαφνικά
σαν αφίσα που τη σκίζει κάποιο χέρι,
ήταν Μάης πια του ’77, 
μόλις πρόλαβα και σ’ άγγιξα στο χέρι.

Μήπως είσαι σαν κι εμένανε κι εσύ
στο σκοινί της ιστορίας ακροβάτης,
μες στο ίδιο σου το στήθος φυλακή,
μες στην ίδια σου τη χώρα μετανάστης.

Κάνε διάλειμμα, Χαρούλα,
πες μας τον καρσιλαμά
να γλυκάνεις τις καρδιές μας
και τα βρίσκουμε μετά.

Κάνε διάλειμμα να σβήσει
της καρδιάς μας η φωτιά,
ο χορός να μας μεθύσει
και τα βρίσκουμε μετά.

-----

Αυτό το τραγούδι έχει καταγραφεί ως ένα από τα λιγότερο γνωστά, από τα «κρυμμένα» του Λοΐζου. Κι όμως, μιλάμε για μία αριστουργηματική σύλληψη. Σε τρεισήμισι λεπτά περικλείονται οι δύο πόλοι του νέου ελληνικού τραγουδιού, μαζί, μέσα στην αντίθεση και στην ενότητά τους. Αφενός, η πολιτική μπαλάντα με τη φωνή της Χαρούλας Αλεξίου. Αφετέρου, ο λαϊκός τρόπος με τη φωνή του Δημήτρη Κοντογιάννη.

Ο ακροατής καλείται να υποκλιθεί στην ποιητική ιδιοφυΐα του Μανώλη Ρασούλη και τη μουσική ιδιοφυΐα του Μάνου Λοΐζου. Ο ένας, ο άγιος Ρασούλης, «πιάνει» με τις κεραίες του τη διττή φύση του τραγουδιού αλλά και τη δική μας! Παίρνει αυτή τη φύση, την αφουγκράζεται: πότε σκέψη και πότε διονυσιασμός, πότε διαδήλωση και πότε χορός, πότε πίκρα και πότε γλύκα. Και βγάζει το σωστό συμπέρασμα: αυτοί οι δύο κόσμοι δεν είναι δύο αλλά ένας! Ένας είναι ο κόσμος του αρχαιοελληνικού συμποσίου, ενιαία η φιλοσοφία και η ηδονή, ένας ο Επίκουρος. Και βάζει λέξεις σ’ αυτή τη φύση την ανθρώπινη: «μες στην ίδια σου τη χώρα μετανάστης» μεν, «πες μας τον καρσιλαμά» δε. Αυτό ειν’ η πατρίδα μας τελικά, ούτε τα βουνά, ούτε οι κάμποι, παρά μόνο το τραγούδι της. Σε βάζει κάτω, σε πατάει, σε ξεσκίζει με τα νύχια της, μόνο και μόνο για να σε σηκώσει ξανά με ένα τραγούδι.

Ο άλλος, ο άγιος Λοΐζος, φτιάχνει ένα απίστευτο πάζλ αντιθέσεων, ένα τρελό μείγμα χαρμολύπης που καταλήγει στο συγκλονιστικότερο «ρεφραίν» με τον Κοντογιάννη και τη χορωδία: «κάνε διάλειμμα να σβήσει / της καρδιάς μας η φωτιά / ο χορός να μας μεθύσει / και τα βρίσκουμε μετά». Δεν είναι τυχαίο ότι διαλέγει τον απτάλικο ρυθμό για το ρεφραίν, ούτε οφείλεται αυτό μόνο στην αναφορά στον καρσιλαμά που βάζει ο Ρασούλης. Ο απτάλικος έχει αυτή τη σατανική επαναληπτικότητα των αντιθέτων, τρία αργά - τρία γρήγορα, τρία αργά - τρία γρήγορα. Αν υπήρχε τρόπος, θα απομόνωνα το ρεφραίν και θα το έβαζα να παίζει εκατό, διακόσιες φορές, ξανά και ξανά. Έκσταση!

Το μεγαλείο του τραγουδιού δεν έγκειται όμως μόνο στην περιγραφή μιας αμετάβλητης πραγματικότητας. Έγκειται καταρχάς και εκεί, εφόσον αμετάβλητος παραμένει ο προσανατολισμός κάθε τραγουδιού προς τα κοινωνικά και προς τον έρωτα, όπως αμετάβλητη παραμένει και η ροπή του ανθρώπου προς τα μέσα και τα έξω, προς τη μνήμη και τη λήθη, τη σκέψη και το αίσθημα. Εδώ όμως οι δύο δημιουργοί κάνουν κάτι πολύ δυσκολότερο από το να περιγράψουν μία αιώνια αλήθεια: πιάνουν τις υπόγειες μεταβολές της εποχής τους, εκφράζουν την ιστορική συγκυρία! Διότι εκείνη ακριβώς την εποχή επέρχεται η κούραση της μεταπολίτευσης και η στροφή πολύ κόσμου μακριά από την πολιτικοποίηση του τέλους των 1970s, σε πιο λαϊκά και πιο ανάλαφρα μονοπάτια. Γι’ αυτό δεν έφταιξε βεβαίως μόνο η πορεία του πολιτικού τραγουδιού που είχε αρχίσει να οδηγεί σε τετριμμένες καταστάσεις, επαναλήψεις και κιτς. Έφταιξε πρωτίστως η θολούρα της Αλλαγής, η σταδιακή ενσωμάτωση «από το παράθυρο» μεγάλων στρωμάτων της κοινωνίας που είχαν μείνει ως τότε στην απ’ έξω, η επίφαση του εκδημοκρατισμού (που δεν μένει μόνο επίφαση, βλ. νομιμοποίηση ΚΚΕ, αναγνώριση εθνικής αντίστασης) και η πραγματική άμβλυνση των ταξικών αντιθέσεων, το τίμημα που το καθεστώς ήταν διατεθειμένο να πληρώσει για να εξασφαλίσει την πολιτική του ηγεμονία. Ο Ρασούλης και ο Λοΐζος όχι απλώς το πιάνουν όλο αυτό μέσα στην πολυπλοκότητά του, μα και το προφητεύουν (!), εφόσον το φαινόμενο έμελλε να ολοκληρωθεί χρόνια μετά με την έλευση και παγίωση του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία. Το προφητεύουν, και με την διαβολεμένη τους απλότητα το μετασχηματίζουν σε τρεις λέξεις και δυο μελωδίες.

Σήμερα, λέει τίποτα όλο αυτό; Βρε λέει και ξαναλέει. Υπενθυμίζει πως δεν είμαστε φτιαγμένοι μόνο από αφίσες και ιδέες, μα και από ψυχή, από διασκέδαση, από παρέα, από μαζί. Και σε μια εποχή κατά την οποία δειλά-δειλά βγαίνουμε από το τούνελ της από-πολιτικοποίησης, της παθητικότητας και του απόλυτου μπερδέματος, μπορούμε να αντιστρέψουμε το δίδαγμα: όχι μόνο καρσιλαμάς, μα και σκέψη. Αυτό διεκδικούμε, αυτό προτείνουμε, γι’ αυτό παλεύουμε, αυτό έχουμε να κερδίσουμε. Και μυαλό και ψυχή, και αντίληψη και πάθος. Γι’ αυτό δούλεψαν ο Λοΐζος κι ο Ρασούλης, κι αυτό υπήρξαν: διανοούμενοι και λαϊκοί ταυτόχρονα. Τώρα λοιπόν που βγήκε ο νέος δίσκος της Χαρούλας Αλεξίου σε στίχους του Ρασούλη, και τώρα που βγήκε και το βιβλίο του Θανάση Συλιβού για τον Λοΐζο, ας κάνουμε μια βόλτα και στα κοινά τους δώρα. Το «μες στο πλήθος» είναι ένα απ’ αυτά, τα τόσο περασμένα και τόσο ζωντανά, για να γλυκαίνουμε τις καρδιές μας και να τα βρίσκουμε μετά.
ηρ.οικ.