"Μα είναι δυνατόν; Κι όμως ήταν"

 (Με τη Μαρίζα Κωχ)

Ξεπήδησαν οργανώσεις από κάτω, από τους απλούς ανθρώπους. Μέσα σ' αυτές συνθήκες της πάλης παίζαμε τη ζωή μας κορώνα - γράμματα. Παρατήσαμε το παιχνίδι, την κιθάρα και τον έρωτα, πιάσαμε τα όπλα και στήσαμε ένα παιχνίδι με το χάρο. Χορεύαμε αγκαλιά με το Χάρο. [...] Αυτός κι αν ήταν έρωτας. Τον οποίο δεν τον απαρνηθήκαμε, τον συνεχίζουμε πενήντα χρόνια τώρα. 

(Με τον Ζωρζ Μουστακί)

Τέτοια τούβλα έχουμε μέσ' στο κεφάλι μας. Ήμασταν σαν τη φλογισμένη βάτο του ευαγγελίου, πυρπολημένα δέντρα, πυρπολημένες υπάρξεις, είχαμε όραμα να ελευθερώσουμε την πατρίδα, να χτίσουμε έναν καινούργιο κόσμο. Κι είναι τότε που ήρθαν οι κομμουνιστές από τις εξορίες και μας γαλούχησαν με το πνεύμα της ανθρωπιάς, της συμπόνοιας, της αλληλεγγύης, της ισότητας και της αδελφοσύνης. Όλα αυτά στην παιδική μας την ψυχή, που ήταν άγραφο χαρτί και αγνή τελείως, ήρθαν και καταγράφηκαν και γίναν η συνείδηση μας. Μας ξυπνήσανε οι άνθρωποι, ανοίξαν τα μυαλά μας. Μας μίλησαν για ωραία πράγματα, για ειρήνη, συναδέλφωση, αλληλεγγύη, για απελευθέρωση της γυναίκας από την κουζίνα και για τις άλλες ταπεινώσεις της. Όλα αυτά μπήκαν στην ψυχή μας και δεν τα ξεχάσαμε ποτέ. 

(Με τον Ηλία Λογοθέτη)

Εκεί στα χωριά πού δρούσαμε στη διάρκεια του αγώνα οι άνθρωποι ήταν τσοπάνηδες. Μόνο πέτρες, βράχια και δάση βλέπανε. Πολλοί απ' αυτούς μπορούσαν να σε σκοτώσουν για να σου πάρουν ένα ζευγάρι παπούτσια, το σακκάκι ή και τη ζώνη ακόμα. Όταν ήρθε το ΕΑΜ είδες μια μεταμόρφωση αυτών των ανθρώπων που έτριβες τα μάτια σου. Ανέβαζαν έργα θεατρικά, έπαιζαν, τραγουδούσαν. Γίνονταν οι ίδιοι ηθοποιοί, σκηνοθέτες και διευθυντές θεατρικών και μουσικών έργων. Μα είναι δυνατόν αυτοί οι κατσαπλιάδες, οι λήσταρχοι, οι κατσικοκλέφτες; Και όμως ήταν. 

(Με τον Μανώλη Γλέζο)

Αυτό ήταν το μεγάλο επίτευγμα του ΕΑΜ, που δημιούργησε τον καινούργιο Έλληνα, τον σκεπτόμενο δημιουργό, τον υπεύθυνο πολίτη και όλοι αυτοί οι άνθρωποι σάπισαν στις φυλακές. Δεν διανοήθηκαν ποτέ να υπογράψουν και να βγουν έξω. Διότι γι' αυτούς υπογραφή σήμαινε κατά κάποιο τρόπο ότι ήτανε προδότες. Αυτά μας κράτησαν όρθιους και αποφασισμένους να πεθάνουμε για τις ιδέες και το όραμά μας. Όχι μόνον να ελευθερώσουμε την πατρίδα αλλά να χτίσουμε κι έναν καινούργιο κόσμο. Κόσμο αλληλεγγύης, αδελφοσύνης και συμπόνοιας.

Πάνος Τζαβέλλας