Σάββατο 29 Νοεμβρίου 2014

Το ελληνικό τραγούδι στην …Αμφίπολη


Το ελληνικό τραγούδι στην …Αμφίπολη

Θυμάστε ποιες ήταν οι βασικές συναυλίες του καλοκαιριού που μας πέρασε, έστω στο Ηρώδειο και πέριξ αυτού; Μια στιγμή, να ανοίξω τις σημειώσεις μου:

Η Ελεωνόρα Ζουγανέλη τραγουδά Μελίνα Μερκούρη.
Η Ελευθερία Αρβανιτάκη τραγουδά Βασίλη Τσιτσάνη.
Και ο Δημήτρης Μητσοτάκης τραγουδά Βασίλη Τσιτσάνη.
Ο Vassilikos τραγουδά Μάνο Χατζιδάκι.
Ο Μανώλης Μητσιάς τραγουδά και Βασίλη Τσιτσάνη και Μάνο Χατζιδάκι.
Ο Βασίλης Παπακωνσταντίνου τραγουδά Μίκη Θεοδωράκη «40 χρόνια μετά».
Ο Σταύρος Ξαρχάκος παρουσιάζει τραγούδια του από τα τελευταία 50 χρόνια.
Ο Διονύσης Σαββόπουλος παρουσιάζει τραγούδια του «50 χρόνια μαζί».
Ο Γιάννης Μαρκόπουλος παρουσιάζει τραγούδια του «που αποτέλεσαν σημείο αναφοράς μιας Ελλάδας που αντέχει στο χρόνο».
Ο Λαυρέντης Μαχαιρίτσας τραγουδά τον «Αρμαγγεδώνα» 32 χρόνια μετά.
Ο Γιώργος Νταλάρας τραγουδά ρεμπέτικο unplugged.
Και πολλοί καλοί τραγουδιστές παρουσιάζουν ένα αφιέρωμα στον Μάριο Τόκα.

Να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται: φέτος στο Ηρώδειο το νεότερο τραγούδι που ακούστηκε είχε ηλικία τριάντα ετών και βάλε.

Τι άλλο είναι τούτη η λίστα παρά τρανή απόδειξη μιας αβάστακτης στασιμότητας; Με πόσο Τσιτσάνη και πόσο Χατζιδάκι μπορούμε να πασπαλίσουμε το κενό; Πόση Μερκούρη πρέπει να τραγουδήσει η Ζουγανέλη; Δεν είναι ασύλληπτο μια τέτοια φωνή να χρειάζεται να περάσει στα «Παιδιά του Πειραιά» για να αποκτήσει το πολυπόθητο πανεθνικό επίχρισμα; Ακόμα κι ο Νταλάρας έκανε 10-15 προσωπικούς δίσκους προτού αρχίσει τα αφιερώματα. Σήμερα 1-2 αρκούν. Βλέπω τη συγκλονιστική Μαρία Παπαγεωργίου να παίζεται στα ραδιόφωνα με το «Ξημερώνει» του Θεοδωράκη - αν είναι δυνατόν, μια κοπέλα στην κορυφή της δημιουργικής της ορμής να αναγκάζεται να στραφεί στο «Ραντάρ» του ’81. Απ’ την άλλη, η έκρηξη χαζοχαράς δεν μπορεί ούτε αυτή να αρθρώσει κάτι δικό της, έστω - δώσε λοιπόν Τσιτσάνη κι εκεί, χόρευε swing, δεν τρέχει τίποτα, χαμογέλα στη διαφήμιση με κάτι στίχους που αν άκουγες πραγματικά τι λένε θα έβαζες τα κλάματα.

Με άλλα λόγια, η έγνοια πλέον δεν είναι η δημιουργία. Βρες τι θα επανεκτελέσεις, και είσαι οκ. Αυτή είναι η πραγματική έγνοια: ποιο ήδη υπάρχον μερίδιο του ελληνικού τραγουδιού θα διεκδικήσουμε για να σταθούμε στην αγορά - ή ό,τι έχει μείνει απ' αυτή τέλος πάντων. Κι αν φοβάσαι ότι δεν υπάρχει χώρος για σένα στον Τσιτσάνη, μην ανησυχείς - πλέον άρχισαν και οι επανεκτελέσεις στον ...Δεληβοριά.

Φαίνεται, όμως, ότι σκάβοντας έρχεται η όρεξη. Και όπως οι αρχαιολόγοι στην Αμφίπολη, έτσι και το σύστημα του ελληνικού τραγουδιού δύσκολα θα αποχωριστεί το βολικό μνημείο στο οποίο χώθηκε μέσα. Έτσι είναι η ιστορία - όταν δεν φτιάχνεις, καταλήγεις να σκαλίζεις να βρεις - ή απλώς απολαμβάνεις όσα ήδη έβγαλε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη.

ηρ.οικ.

Τετάρτη 26 Νοεμβρίου 2014

Η Ελένη Πορτάλιου για την πολιτιστική πολιτική της Αριστεράς


ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ


Η διαμόρφωση ενός εναλλακτικού αριστερού προγράμματος για τον πολιτισμό από τον ΣΥΡΙΖΑ προϋποθέτει αρχικά μια χαρτογράφηση της σημερινής πραγματικότητας στα βασικά στοιχεία που καθορίζουν την πολιτιστική παραγωγή, την κουλτούρα - με την ευρύτερη έννοια των σχετικών κοινωνικών αντιλήψεων και πρακτικών - καθώς και τα θέματα του πολιτισμικού αποκλεισμού. Σ’ αυτό το διευρυμένο πεδίο κατανόησης τίθενται οι γενικοί στόχοι ενός αριστερού κόμματος και οι ειδικότεροι που αφορούν στην πολιτιστική κληρονομιά, τα γράμματα και τις τέχνες. Καθορίζονται δηλαδή τόσο η γενική πολιτική όσο και τα όρια παρέμβασης του κράτους στον πολιτισμό. 

Το κείμενο που ακολουθεί καταγράφει ένα προβληματισμό πάνω στην, κατά τη γνώμη μου, αναγκαία ευρύτερη προσέγγιση η οποία θα οδηγήσει στις προγραμματικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ. Εξάλλου, οι θέσεις αυτές πρέπει να αφορούν τόσο την κοινωνία όσο και τα συγγραφικά /καλλιτεχνικά/επιστημονικά και λοιπά συναφή με τον πολιτισμό επαγγέλματα, να αντιμετωπίζουν με ενιαία αντίληψη τους επιμέρους τομείς και να μην προκαταλαμβάνουν την εξειδίκευσή τους από τους καθ’ ύλην αρμόδιους θεσμούς που θα τις υλοποιήσουν.

Ελένη Πορτάλιου 


Α. ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΠΕΔΙΟΥ ΣΥΖΗΤΗΣΗΣ: ΟΙ ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΝΟΙΩΝ ΤΗΣ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΚΑΙ ΤΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ

Ο Raymond Williams στην εισαγωγή του γνωστού βιβλίου του «Culture and Society, 1780-1950» αναφέρεται στις πέντε λέξεις-κλειδιά : βιομηχανία, δημοκρατία, τάξη, τέχνη και κουλτούρα, η σημασία των οποίων στη σύγχρονη κατασκευή των εννοιών είναι προφανής και οι αλλαγές στη χρήση τους, κατά την περίοδο που ο συγγραφέας μελετά, μαρτυρούν μια γενική αλλαγή στους χαρακτηριστικούς τρόπους της σκέψης πάνω στην κοινή ζωή. Η τέχνη εξέφραζε πριν μια οποιαδήποτε ανθρώπινη δεξιότητα. Η Τέχνη σημαίνει τώρα ένα ιδιαίτερο σύνολο δεξιοτήτων που αναφέρονται στη φαντασία και τη δημιουργικότητα. Η λογοτεχνία, η μουσική, η ζωγραφική, η γλυπτική, το θέατρο συνιστούν διακριτό σύνολο από άλλες ανθρώπινες δεξιότητες και ο καλλιτέχνης είναι το πρόσωπο που τις εκφράζει. Η κουλτούρα συμπυκνώνει τις νέες σχέσεις οι οποίες δημιουργούνται στην αναδυόμενη βιομηχανική, ταξική, δημοκρατική κοινωνία αλλά και νοηματοδοτεί μια περιοχή προσωπικής και ιδιωτικής εμπειρίας, που επρόκειτο να επηρεάσει ιδιαίτερα το νόημα και την πρακτική της τέχνης 1. 

Η κουλτούρα (culture) ως όρος εμφανίζεται εκ παραλλήλου με τον όρο πολιτισμός (civilization) και συχνά ο όρος culture μεταφράζεται ως πολιτισμός, ιδιαίτερα στα επιθετικά του παράγωγα (π.χ. cultural studies - πολιτισμικές σπουδές). Δεν πρόκειται για ένα απλό ζήτημα γλωσσικής απόδοσης αλλά ούτε και για αποσαφηνισμένες αυστηρά εννοιολογικές διαφορές στη μακριά χρήση των δύο όρων. Τα ίδια τα περιεχόμενα των εννοιών είναι διαμφισβητούμενα και συχνά ορίζονται μεταξύ τους αντιθετικά. 

Ο πολιτισμός χρησιμοποιείται ενίοτε ως γενικευτικός όρος - για παράδειγμα στο έργο του Παναγιώτη Κονδύλη «Η παρακμή του αστικού πολιτισμού»2 ο συγγραφέας αναφέρεται σε όλες τις πολιτικές, κοινωνικές, ιδεολογικές και καλλιτεχνικές διαστάσεις μιας ιστορικής περιόδου και μιας τάξης. Υποκείμενος σε ιδεολογικές χρήσεις, ο πολιτισμός εμφανίζει μια υπεριστορική ακαμψία και περιβάλλεται με ένα απριόρι αξιακό φορτίο, αποτελεί την ανώτερη σφαίρα της κοινωνικής παραγωγής. Αντίθετα, η αναφορά σε «πολιτισμούς» σχετικοποιεί και συγκεκριμενοποιεί χωρικά και χρονικά την απόδοση νοήματος και περιεχομένου στον όρο. Στο βιβλίο της «Πόλεις και Αστικοί Πολιτισμοί»3 η Deborah Stevenson αναφέρεται στους μεταβαλλόμενους σε πολλαπλά επίπεδα αστικούς πολιτισμούς μέσα από την ιστορική κίνηση από τον 19ο στον 20ο αιώνα. Στις σύγχρονες ιστορικές και κοινωνικές επιστήμες η έννοια του πολιτισμού δεν έχει καμμιά αξιακή διάσταση, δεν παραπέμπει στην εξέλιξη, την πρόοδο ή μια ανώτερη κατάσταση, αλλά αφορά όλα όσα βιώνουν, γνωρίζουν και πράττουν οι άνθρωποι ως μέλη μιας κοινότητας. Η σύγχρονη χρήση των όρων πολιτισμός της κατανάλωσης ή των μέσων μαζικής επικοινωνίας εκφράζει την ευρύτητα των περιεχομένων που αποδίδονται με τον όρο πολιτισμός4. 

Όσον αφορά τη σχέση κουλτούρας - πολιτισμού «αυτή δεν είναι τυποποιημένη αλλά δυναμική, απρόβλεπτη και συχνά άρρητη, στο βαθμό που η κουλτούρα «ήταν πάντα ένας τρόπος συνειδησιακής αποσταθεροποίησης» αφού αποτελεί την «ασυνείδητη, αθέατη όψη της βιτρίνας ενός πολιτισμού». Με αυτή την έννοια η κουλτούρα σήμερα συνιστά ουσιαστική και δημιουργική ανάληψη της διακινδύνευσης, της ενδεχομενικότητας και της αβεβαιότητας που χαρακτηρίζουν τον σύγχρονο πολιτισμό και ταυτόχρονα την υπονόμευσή του, προετοιμάζοντας τους ιστορικούς μετασχηματισμούς του»5.

Β. ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΕΜΠΟΡΕΥΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΠΟΛΙΣΜΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ 

· Ο πολιτισμός και η κουλτούρα λειτουργούν σήμερα σε συνθήκες παγκοσμιοποιημένου καπιταλισμού και διαπερατότητας των πολιτισμικών συνόρων. Αυτά τα σύνορα είναι ανοιχτά πρωτίστως και κυρίως στις δυνάμεις κυριαρχίας και επιβολής που καθορίζουν την παραγωγή και διάδοση των προϊόντων του πολιτισμού. Η εμπορευματοποίηση της πολιτιστικής παραγωγής δεν αποτελεί μια δευτερογενή, εκ των υστέρων παρέμβαση, αλλά μια συνολική διαδικασία σχεδιασμού και επιλογών που γίνονται με όρους απόσπασης υπεραξίας και συγκέντρωσης κεφαλαίων καθώς και με όρους επιβολής ηγεμονίας. Σίγουρα σ’ αυτή τη διαδικασία ο ρόλος των δυτικών μητροπόλεων και των ισχυρών οικονομικά πολιτιστικών οργανισμών και επιχειρήσεων που μετέχουν στο διεθνή ανταγωνισμό είναι καθοριστικός. Αυτό, όμως, δεν μπορεί να ισοπεδώσει τις ιδιαιτερότητες της εθνικής παραγωγής πολιτισμού, καθώς οι άνθρωποι που τον δημιουργούν εκκινούν από εντοπισμένες εμπειρίες, με τις οποίες μπορεί να επικοινωνούν και παγκόσμια. Τα παραπάνω αποδεικνύει, για παράδειγμα, η άνθιση του κινηματογράφου σε περιφερειακές χώρες όπως το Ιράν, η Τουρκία, η Ελλάδα, η Πολωνία, κ.λπ. παρά την κρίση και τα αυταρχικά καθεστώτα. 

· Τα μείζονα προβλήματα που ανακύπτουν στη σύγχρονη εποχή αφορούν όχι μόνο στην αγοραία αξιολόγηση των επιλογών που γίνονται αλλά και στις διαφοροποιημένες αγορές των αγαθών και υπηρεσιών του πολιτισμού. Εδώ οι διακρίσεις έχουν σαφώς ταξικό χαρακτήρα, καθώς οι λαϊκές τάξεις στερούνται κατά τεκμήριο τις υλικές και πνευματικές προϋποθέσεις πρόσβασης στις πιο δυσπρόσιτες κατηγορίες των γραμμάτων και των τεχνών. Η κυριαρχία των ΜΜΕ ως βασικού ιδεολογικού μηχανισμού του κράτους είναι καταλυτική καθώς αυτά έχουν υποκαταστήσει τη δημόσια σφαίρα, δηλαδή μια αυτόνομη από το κράτος συγκρότηση της κοινωνίας των πολιτών, όπου οι άνθρωποι μπορούν να μιλούν και να σκέφτονται σε συνθήκες σχετικής ελευθερίας.

Ο πολιτιστικός έλεγχος εκκινεί από τον έλεγχο των οικονομικών πόρων αλλά και του πολιτισμικού κεφαλαίου (γνώσεις, τυπικά προσόντα, δεξιότητες, καλλιτεχνική αγωγή/γούστο), με τους κυρίαρχους καλλιτέχνες και συγγραφείς, να μετατρέπουν το πολιτισμικό τους κεφάλαιο σε οικονομικό. 

· Η πρόσβαση και η πρόσληψη των πολιτισμικών αγαθών, αλλά και η ίδια η δημιουργικότητα των ανθρώπων, έχουν μια σχέση αλληλεξάρτησης με τις υπάρχουσες κοινωνικές δομές και οικονομικές συνθήκες. Ωστόσο, οι λαϊκές τάξεις δεν παραδίδονται στον πολιτιστικό έλεγχο αμαχητί. Αντίθετα, επινοούν στρατηγικές διαφυγής και επιβίωσης, όπως αυτές που ανέδειξε για τον χώρο της πόλης και της καθημερινής ζωής ο Michel de Certeau, ως πρακτικές υπονόμευσης των κωδίκων και στοχαστικές πράξεις αντίστασης/ανατροπής. Ανάλογα αναφέρεται ο Mikhail Bakhtin για το καρναβάλι που «επιβεβαιώνει τη σημασία της αλληλεγγύης των καθημερινών ανθρώπων, αφενός, και τη ζωτικότητα της κουλτούρας τους, αφετέρου»6.

Αυτό που θα ονομάζαμε λαϊκή κουλτούρα, παρότι αποσπασματική, αντιφατική και καθόλου ανεπηρέαστη από την κυρίαρχη, διατηρεί στοιχεία αυθεντικότητας με τη μορφή πραγματικών εστιών δημιουργίας. Θα μπορούσα να αναφέρω ως παραδείγματα τα πανηγύρια, τη λαϊκή μουσική και τον χορό αλλά και τις αξιόλογες θεατρικές παραστάσεις σχολικών ομάδων από λαϊκές συνοικίες, που παρουσιάστηκαν πριν μερικά χρόνια σε φεστιβάλ στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Επίσης, την καλλιτεχνική άνθιση παλαιότερα Πολιτιστικών Εργαστηρίων Δήμων, με εξαιρετικό παράδειγμα αυτό της Καλαμάτας επί δημαρχίας Σ. Μπένου.

· Πέραν του ερασιτεχνισμού, στη σημερινή Ελλάδα της οικονομικής ένδειας και του κρατικού αυταρχισμού υπάρχει σημαντική κίνηση και ποιοτική παραγωγή στους διάφορους τομείς του πολιτισμού (γράμματα, τέχνες, πολιτιστική κληρονομιά). Χιλιάδες νέοι καλλιτέχνες, με ίδιους πόρους ή/και αξιοποιώντας τις ελάχιστες θεσμικές - οικονομικές δυνατότητες, έχουν να επιδείξουν αξιόλογα δείγματα γραφής. Οι θεατρικές ομάδες και σκηνές πολλαπλασιάζονται και επιβιώνουν, ο ελληνικός κινηματογράφος ανθεί και διακρίνεται διεθνώς, η μουσική διασχίζει τα σύνορα και τροφοδοτεί τα υπόγεια ρεύματα προσωπικής έκφρασης και συλλογικής επικοινωνίας, οι εικαστικοί καλλιτέχνες αναζητούν νέες, κοινές μορφές δημόσιας παρουσίας, η ποίηση - κατά παράδοξο τρόπο - αυξάνει την κυκλοφορία της, ενώ γενικά τα βιβλία εξακολουθούν, μετά βασάνων και κόπων, να εκδίδονται και να διαβάζονται. 

Δημόσιοι πολιτιστικοί οργανισμοί, όπως το Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών, η Λυρική Σκηνή, το Εθνικό Θέατρο, το Φεστιβάλ Αθηνών, το Φεστιβάλ Χορού Καλαμάτας έχουν ανανεωθεί ριζικά με πολύ αξιόλογα προγράμματα που προσελκύουν ένα πολυπληθές κοινό. Το ίδιο ισχύει και για ιδιωτικούς φορείς, όπως το Μέγαρο Μουσικής ή το Μπενάκειο Μουσείο, εδώ όμως τίθεται το θέμα της δημόσιας χρηματοδότησης, στο οποίο θα επανέλθουμε. Επίσης, τα Φεστιβάλ Κινηματογράφου (Θεσσαλονίκη, Δράμα, Χαλκίδα), ανοιχτά στις διεθνείς ανταλλαγές και σε εκατοντάδες εγχειρήματα νέων ανθρώπων, αποτελούν σημαντικούς θεσμούς με μεγάλη συμμετοχή καλλιτεχνών και κοινού. Όλη αυτή η παραγωγή συνυπάρχει με τον μαρασμό άλλων τομέων και θεσμών, όπως οι ορχήστρες μουσικής, τα περιφερειακά θέατρα και εν μέρει το Φεστιβάλ Επιδαύρου. Είναι, επίσης, γνωστό ότι οι υπηρεσίες που ασχολούνται με την πολιτιστική κληρονομιά εργάστηκαν για την ανάδειξή της κάτω από εξαιρετικά αντίξοες συνθήκες, ώστε σήμερα να είναι επισκέψιμος ένας μεγάλος αριθμός μνημείων παγκόσμιας αξίας. Η Ελλάδα είναι γεμάτη ιστορικά μνημεία (αρχαία, βυζαντινά, νεότερα, λαϊκά), που η ανάδειξή τους συμβάλλει στην ταυτότητα κάθε τόπου, στην εξοικείωση των πολιτών με την ιστορία, στην πολιτιστική και οικονομική ανάπτυξη των τοπικών κοινωνιών. Ανάλογο ρόλο μπορούν να διαδραματίζουν τα ιστορικά μουσεία που, όμως, σήμερα υπολειτουργούν ή παραμένουν κλειστά. 

· Οι παραπάνω πολιτισμικές δυνάμεις αποτελούν από κοινού τους ανθρώπινους πόρους σε μια προσπάθεια αλλαγής της σημερινής κατάστασης. Παραταύτα, αδυνατούν να απαντήσουν σε δύο μείζονα προβλήματα τα οποία χρειάζονται ριζική πολιτική αντιμετώπιση : την αποκέντρωση και τον πολιτισμικό αποκλεισμό των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, στις οποίες συγκαταλέγονται οι μετανάστες/στριες και οι γηγενείς νεόπτωχοι της σύγχρονης καπιταλιστικής βαρβαρότητας. Όσο κι αν γεμίζουν με «τέχνη και δάκρυα» κάποια κενά του πολιτισμού στην εποχή της κρίσης, ο μεγάλος αριθμός ανθρώπων παραμένει αποσυνάγωγος ή, όταν έχει σπίτι και ρεύμα, η μοναδική δίοδος κοινωνικής επαφής και διασκέδασης (όχι ψυχαγωγίας) είναι η τηλεόραση. 

Γ. Η ΙΣΤΟΡΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ 

Τα σημαντικά έργα αλλά και όλα τα έργα παράγονται σε συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, σ’ ένα κοινωνικό και πολιτισμικό περιβάλλον που ευνοεί τη δημιουργία τους.

· Στο συγκλονιστικό πολιτικό του κείμενο - τον Επιτάφιο, ο Περικλής εκφωνεί το περίφημο «Φιλοκαλούμεν γαρ μετ’ ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας». Αυτή η φράση δεν θα μπορούσε να ειπωθεί και κυρίως να υπάρξει, ως πρακτική κατάσταση ζωής δια μέσου της ομορφιάς και της σοφίας, εάν δεν υπήρχε η πολιτική συνθήκη ενός δημόσιου χώρου και ενός δημόσιου χρόνου που δημιούργησε η αρχαία πόλις και πολύ συγκεκριμένα η Αθήνα στη χρυσή εποχή της ακμής της. Δεν είναι τυχαίο ότι εδώ γεννήθηκε η Αθηναϊκή τραγωδία και αναγέρθηκε ο Παρθενώνας. 

· Η αναδυόμενη αστική τάξη της Δύσης, στη μακριά διάρκεια ανόδου της ως κυρίαρχη τάξη, δεν ανέπτυξε μόνο τις παραγωγικές δυνάμεις αλλά δημιούργησε, επίσης, ένα πολιτισμικό σύμπαν ιδεών, μεθόδων σκέψης, αρχιτεκτονικών μνημείων, ζωγραφικής, γλυπτικής, μουσικής, φιλοσοφίας. Από το σύμπαν αυτό γεννήθηκε, για παράδειγμα, το μυθιστόρημα σε μια συγκεκριμένη στιγμή μέσα από τη δημόσια σφαίρα που προετοίμασε τη Γαλλική Επανάσταση. 

· Η Ρώσικη Επανάσταση λειτούργησε απελευθερωτικά, τόσο πριν εκδηλωθεί όσο και στα πρώτα χρόνια της σοβιετικής εξουσίας, για τα λεγόμενα πρωτοποριακά ρεύματα της τέχνης. Η επιθυμία καταστροφής του παλιού κόσμου οδήγησε ορισμένα κινήματα και καλλιτέχνες σε απόψεις για τον θάνατο της αστικής τέχνης, όμως αυτή η πρωτοπορία συνυπήρχε με την τεράστια κληρονομιά στη λογοτεχνία και τις παραστατικές τέχνες όπως και με άλλα σύγχρονα ρεύματα σ’ ένα διάλογο πάθους. Η «διαισθητική» αντίληψη για τη σχετική αυτονομία της τέχνης και η θέση ότι το προλεταριάτο πρέπει να κατακτήσει την αστική κουλτούρα, φορείς των οποίων αποτέλεσαν ηγετικά στελέχη της επανάστασης όπως ο Τρότσκι, διαφύλαξαν την ελευθερία της τέχνης συνολικά και τη δημιουργική πολυδιάστατη ανάπτυξή της.

Μέσα στη Ρώσικη Επανάσταση συντελέστηκε, παρά την οικονομική ένδεια, μια πραγματική πολιτιστική επανάσταση με τον αγώνα για ν’ αντιμετωπιστεί ο αναλφαβητισμός και να προωθηθούν νέα εκπαιδευτικά συστήματα που βασίζονταν στις πιο πρωτοποριακές παιδαγωγικές μεθόδους. Εξ άλλου, οι καλλιτέχνες ξεχύθηκαν σε όλη τη χώρα και έθεσαν τις τέχνες τους στην υπηρεσία του λαού. Όλα αυτά άρχισαν να σβήνουν γρήγορα, ήδη από το 1923 όταν ξεκίνησε ο εκφυλισμός της επανάστασης. 

· Όπως έχει ήδη αναφερθεί, από το τέλος του 18ουαι. γενικεύεται και βαθαίνει ο κοινωνικός καταμερισμός εργασίας, ο οποίος καθορίζει τόσο τα καλλιτεχνικά επαγγέλματα όσο και τις διαδικασίες παραγωγής και διακίνησης των έργων τέχνης. Τότε, επίσης, θεσμοθετείται, ως ταυτοτικό στοιχείο του αναδυόμενου εθνικού κράτους, η προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρόσβαση στα έργα τέχνης και η απόκτησή τους προσλαμβάνουν μαζικό χαρακτήρα, ταυτόχρονα διαμορφώνεται η διάκριση ανάμεσα στην «υψηλή τέχνη» και τη μαζική κουλτούρα. Η διάδοση των πολιτισμικών αγαθών αφορά εκατομμύρια ανθρώπους ενώ η παρουσίαση και ερμηνεία τους δημιουργεί νέες ειδικότητες, νέους τομείς έρευνας και επιστημών. Οι καλλιτέχνες δεν αναφέρονται πια στην Εκκλησία, τις πριγκηπικές και βασιλικές αυλές, τα συμβούλια των πόλεων και τους πλούσιους εμπόρους, αλλά απευθύνονται στην αγορά. Η τέχνη σπουδάζεται στον ακαδημαϊκό χώρο ενώ πολλά ρεύματα συμβιώνουν στο καλλιτεχνικό στερέωμα. 

· Στα δημοκρατικά καθεστώτα της Δύσης οι μεταπολεμικές δεκαετίες υπήρξαν γόνιμες για την παιδεία και τον πολιτισμό, καθώς η περίοδος αυτή καθορίστηκε από πολύ σημαντικά κινήματα και μεγάλες κοινωνικές εξεγέρσεις. Το σημαντικό είναι ότι η γενικευμένη πνευματική κίνηση άλλαξε ριζικά τους θεσμούς, δημιούργησε μεγάλες δυνατότητες πρόσβασης στα πολιτισμικά αγαθά των λαϊκών τάξεων και ριζοσπαστικοποίησε τη λαϊκή κουλτούρα συνολικά. 

Δ. ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΟΥΜΕΝΕΣ ΑΛΛΑΓΕΣ - ΜΕΣΑ ΚΑΙ ΘΕΣΜΟΙ ΠΑΡΕΜΒΑΣΗΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ - Η ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ 

Υπάρχει σήμερα μια ριζική μετατόπιση των τρόπων παραγωγής και διαχείρισης των πολιτισμικών αγαθών, πρόσληψης και πρόσβασης σ’ αυτά ; Πριν κατανοήσουμε τις σημερινές μετατοπίσεις θα πρέπει να αναγνωρίσουμε όχι μόνο το αντιφατικό και συγκρουσιακό πεδίο της κουλτούρας, στο οποίο ήδη αναφερθήκαμε, όχι μόνο το ότι χιλιάδες συγγραφείς, καλλιτέχνες, και επιστήμονες παράγουν έργο παρά τους υλικούς και θεσμικούς περιορισμούς ή/και αποκλεισμούς, αλλά και την ιδιαιτερότητα του έργου τέχνης. 

«Το ότι αναγνωρίζω στην Τέχνη της φούγκας ή στις Ελεγείες του Ντουίνο ανθρώπινα έργα, κοινωνικές ιστορικές δημιουργίες», λέει ο Κορνήλιος Καστοριάδης, «δεν με οδηγεί να τις θεωρήσω «εύθρυπτες». Έργα ανθρώπινα · απλώς ανθρώπινα ; …Μήπως ο άνθρωπος είναι «απλώς ανθρώπινος» ; Αν ήταν έτσι δεν θα ήταν τίποτα. Ο καθένας από μας είναι ένα πηγάδι χωρίς πυθμένα, και αυτό το απύθμενο είναι προφανώς ανοιχτό στο απύθμενο του κόσμου. Υπό κανονικές συνθήκες γαντζωνόμαστε από το χείλος του πηγαδιού … Αλλά το Συμπόσιο, το Ρέκβιεμ, ο Πύργος έρχονται απ’ αυτό το απύθμενο και μας κάνουν να το δούμε»7. Μπορεί οι εξουσίες να κινούνται για να υποτάξουν το ριζικό φαντασιακό, δηλ. την ενδιάθετη δυνατότητα των ανθρώπων να φαντάζονται τον κόσμο - τα έργα τέχνης είναι δημιουργήματα αυτής της φαντασίας - όμως ο έλεγχος δεν θα είναι ποτέ απόλυτος όπως πιστοποιεί η ιστορία των αγώνων για την ανθρώπινη ελευθερία. Μέσα στις ιστορικά μεταβαλλόμενες συνθήκες υπάρχει, λοιπόν, η σταθερά που μόλις περιγράψαμε και το πολιτικό ερώτημα που ανακύπτει αφορά στις προϋποθέσεις δημιουργίας και κυρίως πρόσληψης των έργων του πολιτισμού.

Δ1. Τι αλλάζει, λοιπόν, στον πολιτισμό και την κουλτούρα στον 21ο αιώνα;

Αλλάζουν πολλά και οι αλλαγές επιταχύνονται πολύ πρόσφατα. 

· Πρώτ’ απ’ όλα οι δημόσιοι πόροι που διατίθενται περιστέλλονται δραστικά και οι λαϊκές τάξεις βυθίζονται ταυτόχρονα στη φτώχεια και την πολιτισμική απομόνωση. Εξάλλου, οι περιορισμένοι κρατικοί προϋπολογισμοί κατανέμονται άνισα. Το κράτος δεν είναι η «Πολιτεία», όπως αναφέρεται συχνά, αλλά ταξικός μηχανισμός διαχείρισης/κατανομής των πόρων και ελέγχου της πολιτιστικής αγοράς. 

Την ίδια ώρα που οι κρατικοί προϋπολογισμοί περικόπτονται, μεγάλα ιδιωτικά κεφάλαια επενδύονται παγκόσμια σε προϊόντα «υψηλής τέχνης» και υποπροϊόντα μαζικής κατανάλωσης. Όπου αποσύρεται το δημόσιο ο ιδιωτικός τομέας καταλαμβάνει το κενό και «επενδύει», καταχρώμενος δημόσιο χρήμα και συσσωρευμένο δημόσιο πλούτο σε έργα τέχνης, υποδομές, κλπ. Η παραχώρηση, με απόφαση της δημοτικής πλειοψηφίας Καμίνη, στην εταιρεία «Νέον» (συμφερόντων Δ. Δασκαλόπουλου) του Εθνικού Κήπου και το υπουργικό πραξικόπημα στο ΕΜΣΤ είναι τα πρόσφατα εμφανή δείγματα πολλαπλών κινήσεων διείσδυσης, με τη στήριξη του κράτους, του μεγάλου κεφαλαίου στον πολιτισμό. Εξάλλου, ήδη πολύ πριν την κρίση, οι κρατικές επιχορηγήσεις κατευθύνονταν κατά προτεραιότητα σε ιδιωτικούς φορείς, όπως το Μέγαρο Μουσικής.

· Τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας εξακολουθούν και σήμερα να διατηρούν την ισχύ τους ως ιδεολογικοί μηχανισμοί του κράτους. Το μαύρο στην ΕΡΤ, δηλαδή η μηδενική ανοχή σ’ ένα δημόσιο μέσο ενημέρωσης και ψυχαγωγίας που, παρά τα προβλήματα, λειτουργούσε με ποιότητα πολύ μακράν των ιδιωτικών ραδιοτηλεοπτικών σταθμών, χαρακτηρίζει την εποχή την οποία διανύουμε. Από την άλλη, «μεγάλα» και «μικρά» ιδιωτικά κανάλια συναγωνίζονται ως προς την ευτέλεια των προγραμμάτων τους. Τόσο οι πολιτικές συζητήσεις με τα πάνελ ομιλητών όσο και οι λεγόμενες ψυχαγωγικές εκπομπές αποτελούν υποπροϊόντα μαζικής κουλτούρας, που εγκλωβίζουν τη σκέψη και τον συναισθηματικό κόσμο των τηλεθεατών.

· Ορισμένοι διανοούμενοι αναγορεύουν την ψηφιακή τεχνολογία σε λυδία λίθο για την ανάκτηση της «πολιτισμικής δημοκρατίας». Θεωρώντας την «ψηφιακή εποχή» φυσική εξέλιξη, χρήσιμη και επωφελή εξ ορισμού για την παιδεία και τον πολιτισμό, προτείνουν την (κατα)χρήση των νέων μέσων για τη διάχυση των συσσωρευμένων γνώσεων και την προσφορά πολιτισμικών αγαθών και υπηρεσιών σε όλη την κοινωνία. Όμως, η ψηφιακή τεχνολογία δεν είναι ουδέτερη και οι μαζικές χρήσεις της αναπαράγουν τις κυρίαρχες διαχωριστικές γραμμές όσον αφορά την πρόσβαση στη γνώση. Στις δυνατότητες που πράγματι προσφέρει θα επανέλθουμε. 

· Ο κυρίαρχος μηχανισμός της «ψηφιακής εποχής», ο οποίος επηρεάζει καθοριστικά τις μορφές και τα περιεχόμενα της ενημέρωσης, της παιδείας, της μαζικής κουλτούρας και του πολιτισμού, αλλά κυρίως της διανθρώπινης επικοινωνίας, είναι σήμερα το διαδίκτυο. Το γνωρίζουμε από τη λειτουργία του στις κινητοποιήσεις των κινημάτων και των δημοκρατικών εξεγέρσεων στις Αραβικές χώρες και αλλού ή την ευχέρεια που δίνει στη διακίνηση ενός επείγοντος μηνύματος. Ανατρέχουμε σ’ αυτό αναζητώντας πληροφορίες και υλικό επί παντός του επιστητού. Κάνουμε ομάδες ενδιαφερόντων, αποκτούμε «φίλους», εμπιστευόμαστε στο πέλαγος των ανώνυμων χρηστών του πολύ προσωπικές επιθυμίες και σκέψεις. Όμως το διαδίκτυο καθεαυτό ούτε τη δημοκρατία προάγει ούτε τη γνώση ούτε τις ανθρώπινες σχέσεις. Οι εταιρείες-κολοσσοί που το διαχειρίζονται δεν ενδιαφέρονται για τη στήριξη της πολιτικής, πολύ περισσότερο της διαπροσωπικής επικοινωνίας και δεν είναι μορφωτικοί θεσμοί, παρ’ ότι συσσωρεύουν έναν ασύλληπτο όγκο γνώσεων και πληροφοριών, ο οποίος τους αποφέρει τεράστια κέρδη, ιδεολογική και πολιτική ισχύ. 

Στο διαδίκτυο δεν υπάρχει ελευθερία διακίνησης πολιτικών και προσωπικών μηνυμάτων, που άλλωστε δεν υποκαθιστούν τις αυτοπρόσωπες σχέσεις και παρουσίες, αλλά επιτήρηση - καταγραφή και έλεγχος προσωπικών δεδομένων, ατομικής και συλλογικής δράσης. Υπάρχει λογοκρισία, δέσμευση λογισμικών, πρόβλημα πνευματικών δικαιωμάτων. Επίσης, παιδική πορνογραφία, εθισμός, ενδοστρεφής εγκλεισμός, απομόνωση, κ.λπ. Το διαδίκτυο δεν αίρει τις κοινωνικές διακρίσεις, δεν ανατρέπει, αντίθετα - με την πληθώρα αδιαβάθμητων πληροφοριών - διαμορφώνει και αναπαράγει τη μαζική κουλτούρα. Δεν διευκολύνει την ανθρώπινη επικοινωνία αλλά προωθεί τις εικονικές σχέσεις, δεν στηρίζει τη γραφή και τη σκέψη που αυτή προϋποθέτει αλλά τής επιτρέπει να προχειρολογεί και να μένει ασύντακτη. Φυσικά υπάρχουν εξαιρέσεις : συγκροτημένοι ιστότοποι, αξιόπιστες γνώσεις και πληροφορίες, ευχέρεια επικοινωνίας με πολιτισμικά αγαθά και πρόσβαση σε ψηφιοποιημένα αρχεία πολιτιστικών φορέων και γενικά υπηρεσιών, γρήγορη ενημέρωση για τα καθημερινά γεγονότα. Στην πραγματικότητα, όμως, ένα πολύ μικρό ποσοστό χρηστών μπορεί να εντάξει τη χρήση του διαδικτύου στις ενημερωτικές, μορφωτικές και πολιτισμικές του αναζητήσεις και αυτό το ποσοστό διαθέτει υψηλό βαθμό εκπαίδευσης. 

Το πολιτικό επίδικο είναι, λοιπόν, το πώς η δημόσια εκπαίδευση και η πρόσβαση των πολλών στα πολιτισμικά αγαθά θα κάμψουν τις σκληρές διαχωριστικές γραμμές που καθορίζουν τα διαφορετικά μορφωτικά επίπεδα και θα δημιουργήσουν ένα υψηλό επίπεδο παιδείας για όλους. Τότε και η χρήση του διαδικτύου μπορεί να είναι επιλεκτική και επωφελής. 

· Οι δημόσιοι πολιτιστικοί θεσμοί πάσχουν οικονομικά. Μπορεί ορισμένοι πανελλαδικής εμβέλειας, που ήδη αναφέρθηκαν, να λειτουργούν ικανοποιητικά αλλά οι πολλοί σημαντικοί μικρότερου μεγέθους θεσμοί σε όλη τη χώρα έχουν υποβαθμιστεί δραματικά (πολιτισμικοί οργανισμοί δήμων, τοπικές και σχολικές βιβλιοθήκες, μουσεία, τοπικά φεστιβάλ). Χωρίς αυτά τα κύτταρα δεν υπάρχει αποκέντρωση και ισότιμη πρόσβαση στα πολιτισμικά αγαθά. Μια αναλογική κατανομή πόρων θα αποτελούσε την υλική βάση ενδυνάμωσής τους, η οποία όμως χρειάζεται επίσης την αφοσίωση των εργαζομένων, το ενδιαφέρον του κοινού και τη βοήθεια των τοπικών κοινωνιών. Εξίσου πενιχρή οικονομικά είναι η στήριξη του συγγραφικού έργου και των καλλιτεχνικών ομάδων και φορέων που λειτουργούν ιδιωτικά. Ο θεσμός των επιχορηγήσεων έχει ατονήσει και οι διατιθέμενοι πόροι είναι ελάχιστοι. 

Δ2. Βασικές θέσεις/παρεμβάσεις για την αλλαγή της σημερινής πραγματικότητας 

Το περιεχόμενο των θέσεων δεν εστιάζει μόνο στα αντικείμενα που περιλαμβάνονται στις αρμοδιότητες του ΥΠΠΟ καθώς η κουλτούρα και ο πολιτισμός αφορούν εξίσου σημαντικά ζητήματα, για τα οποία επιλαμβάνονται άλλα υπουργεία. 

· Αν και συχνά αναφερόμαστε στον πολιτισμό και την κουλτούρα αποσυνδέοντάς τα από την παιδεία και την εκπαίδευση, σήμερα είναι ανάγκη να επαναφέρουμε την κεντρικότητα του δημόσιου σχολείου σ’ ένα αριστερό σχέδιο διεξόδου από την κρίση. Στην εποχή της κρίσης που οι οικογένειες διαλύονται και η φτώχεια πλήττει εκατομμύρια σπίτια, το δημόσιο σχολείο αποσυντίθεται, επίσης. Αν η συνθήκη αυτή δεν μεταβληθεί, η μεγάλη πλειοψηφία του λαϊκού κόσμου θα εξακολουθήσει να παραμένει μορφωτικά και πολιτισμικά αποκλεισμένη, ακόμα και αν λειτουργήσουν επαρκώς οι τομείς των γραμμάτων και των τεχνών. Το δημόσιο σχολείο μπορεί ν’ αποτελέσει ένα πραγματικό «σπίτι κουλτούρας» : εκπαίδευσης, παιδείας με την ευρύτερη έννοια και πολιτισμού, καλλιέργειας των ανθρώπινων σχέσεων, της ισότητας και της δημοκρατίας. Η σίτιση των παιδιών στα σχολεία είναι προτεραιότητα, εξίσου σημαντικές είναι η εκπαίδευση και η διευρυμένη σχολική λειτουργία, που μπορούν να περιοριστούν τις ταξικές και φυλετικές ανισότητες και να πολεμήσουν την ξενοφοβία, τον ρατσισμό και τις ευρέως διαδεδομένες πρακτικές ενδοσχολικής βίας. Στο πλαίσιο αυτό μπορεί να ενταχθούν στο σχολικό πρόγραμμα η λογοτεχνία και οι άλλες τέχνες και να στηριχθούν με άμεση παρουσία των δημιουργών τους. Σε επαφή με τα σχολεία, χρησιμοποιώντας τους χώρους τους, όπως και με τους δήμους, επίσης χρησιμοποιώντας υποδομές τους, μπορούν να λειτουργήσουν και να πολλαπλασιαστούν οι νέοι κοινωνικοί θεσμοί αλληλεγγύης (κοινωνικό φροντιστήριο, κοινωνικό ωδείο, κ.λπ.). 

· Τα ιδιωτικά ΜΜΕ λειτουργούν καταλυτικά στη διαμόρφωση της μαζικής καταναλωτικής κουλτούρας : διάδοση πολιτιστικών υποπροϊόντων, διάχυση συντηρητικών στερεότυπων και αναπαραγωγή της κυρίαρχης ιδεολογίας, αποδόμηση του κοινωνικού φαντασιακού, καλλιέργεια της βίας, θεοποίηση της ισχύος και του ανταγωνισμού. Η ρήξη με αυτή την πραγματικότητα βασίζεται κατά κύριο λόγο στο αντιπαράδειγμα της δημόσιας τηλεόρασης και ραδιοφωνίας. 

Σύμφωνα με τη δέσμευση του ΣΥΡΙΖΑ, η πρώτη πολιτική πράξη για μια νέα αρχή είναι η επαναφορά της λειτουργίας του συνόλου της ΕΡΤ, που αποτελεί ταυτόχρονα μια συμβολική χειρονομία δημοκρατίας και ανάδειξης της σημασίας των δημόσιων ραδιοτηλεοπτικών μέσων για την αμερόληπτη ενημέρωση, την ψυχαγωγία και την καλλιέργεια της παιδείας και του πολιτισμού. Οι απολυμένοι εργαζόμενοι της ΕΡΤ που συντηρούν για πολλούς μήνες, με εθελοντική εργασία, ζωντανό το αίτημα ανασυγκρότησης της δημόσιας τηλεόρασης και ραδιοφωνίας, διαθέτουν τα επαγγελματικά και ηθικά εφόδια για να αναλάβουν αυτό το σημαντικό εγχείρημα. 

Το κανάλι της Βουλής με τη σημαντική συμβολή του στα γράμματα, τις τέχνες και τον πολιτικό πολιτισμό πρέπει να διατηρήσει την αυτονομία του και να υποστηριχθεί για να συνεχίσει και να διευρύνει το έργο του. 

Από την άλλη οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί, που αποτελούν βασικούς διαμορφωτές της κοινής γνώμης σύμφωνα με τα γενικά και ειδικά συμφέροντα των ισχυρών κεφαλαίων, δεν μπορεί να συνεχίζουν να ανταγωνίζονται, με δωρεάν ισχνότητες, διαγραφή χρεών, κρατικές επιδοτήσεις και μονοπωλιακές ρυθμίσεις, τα δημόσια μέσα. Όσοι εξ αυτών δεν τηρούν βασικούς κανόνες δεοντολογίας και δεν μπορούν ν’ αυτοχρηματοδοτούν θα πρέπει να διακόψουν τη λειτουργία τους.

· Η οικονομική στήριξη του πολιτισμού, ιδιαίτερα σε εποχή κρίσης, δεν αφορά μόνο το ποσοστό επί του προϋπολογισμού και τους πόρους από τα ευρωπαϊκά προγράμματα αλλά, επίσης, μια σύνθετη πολιτική κινήτρων, φορολογίας, φοροαπαλλαγών, επιχορηγήσεων, διάθεσης χώρων, πολυλειτουργικής τους αξιοποίησης και ενεργοποίησης ανενεργών (π.χ. αρχαία θέατρα), προβολής του παραγόμενου έργου στο πλατύ κοινό και συνολικού σχεδίου ανάπτυξης του πολιτιστικού τουρισμού, που προϋποθέτει σταθερή λειτουργία κεντρικών και αποκεντρωμένων υποδομών και θεσμών. 

Οι ιδιωτικοί φορείς που λειτουργούν στο χώρο του πολιτισμού κρίνονται ως προς το παραγόμενο έργο τους, το οποίο στις περισσότερες περιπτώσεις είναι σημαντικό και αναπληρώνει κενά της δημόσιας πολιτικής. Το ΥΠΠΟ μπορεί να στηρίζει αυτό το έργο, όμως η κρατική χρηματοδότηση θα πρέπει, ιδιαίτερα σήμερα που οι πόροι είναι ελάχιστοι, να αφορά σχεδόν αποκλειστικά τους δημόσιους φορείς και θεσμούς. Δεν πρέπει, πάντως, να διαφεύγει της προσοχής μας ότι οι πολιτιστικοί οργανισμοί με χρηματοδότηση ισχυρών οικονομικών παραγόντων δεν έχουν αποκλειστικώς πολιτιστικά κίνητρα στη δράση τους. 

· Το Υπουργείο Πολιτισμού πρέπει να παραμείνει αυτόνομο (ΥΠΠΟ). Η διάρθρωση των υπηρεσιών του χρειάζεται να τροποποιηθεί ριζικά, κατ’ αρχήν για να αναιρεθούν οι πρόσφατες αλλαγές που επέφερε το νέο οργανόγραμμα, αποσυντονίζοντας τη λειτουργία τους. Η νέα διάρθρωση των υπηρεσιών ώστε να περιλαμβάνονται οι τομείς των γραμμάτων και των τεχνών είναι καθοριστική για την αποδοτικότητα της πολιτικής και αποτυπώνει βασικές αρχές της. Η συγκέντρωση των αποφάσεων, τόσο για τις πολιτιστικές κατευθύνσεις όσο και για συγκεκριμένες εφαρμογές, στο πρόσωπο του υπουργού και ένα στενό επιτελείο συμβούλων του, πέραν της αδιαφάνειας στις επιλογές και της έλλειψης οποιασδήποτε αντικειμενικότητας στις διαδικασίες, είναι ανορθολογική και αναποτελεσματική. 

ΟΙ εποπτευόμενοι φορείς από το ΥΠΠΟ στους διάφορους τομείς των γραμμάτων και των τεχνών, που λειτουργούν συμπληρωματικά, εξειδικεύοντας τις γενικές πολιτικές κατευθύνσεις, πρέπει να επανιδρυθούν ( ΕΚΕΒΙ), ν’ ανανεωθούν εκ βάθρων όταν υπάρχουν (ΕΕΤΕ, ΕΚΤ) και να δημιουργηθούν νέοι όπου χρειάζεται. Σημαντική παράμετρος για τη λειτουργία του ΥΠΠΟ είναι η καταγραφή, διασφάλιση και σωστή διαχείριση/αξιοποίηση της ακίνητης περιουσίας του για τη στέγαση των υπηρεσιών και τη στήριξη των φορέων του πολιτισμού. Εδώ εντάσσεται κατά προτεραιότητα η κατάργηση του ΤΑΙΠΕΔ - θέση που αφορά συνολικά τη διαφύλαξη της δημόσιας περιουσίας - και η ανάκτηση κτιρίων τα οποία δόθηκαν παρανόμως σε ιδιώτες από τον φορέα αυτό. 

· Βασική αρχή της πολιτιστικής πολιτικής είναι η διαπολιτισμικότητα. Σε αντιδιαστολή με την πολυπολιτισμικότητα, η οποία υποδηλώνει ανοχή, όχι όσμωση των διαφορικών πολιτισμών και παραπέμπει στην αξιολογική κατάταξή τους σε ανώτερους και κατώτερους, η διαπολιτισμικότητα υποστηρίζει την ενεργητική αλληλεπίδραση μέσω διαδικασιών και θεσμών και τη χαλάρωση των στεγανών ανάμεσα στις διαφορετικές κουλτούρες. Οι ανταλλαγές με το εξωτερικό (διάδοση της ελληνικής παραγωγής εκτός της χώρας και αντίστροφα), η οργανική σύνδεση με τις εθνικές κουλτούρες των μεταναστών και τους ίδιους τους φορείς τους, πρέπει ν’ αποτελούν βασικές δημοκρατικές σταθερές της πολιτιστικής πολιτικής. 

· Το κύριο θέμα για τους τομείς των τεχνών και του βιβλίου είναι να υποστηριχθούν οικονομικά με τους τρόπους που ήδη αναφέρθηκαν και να δημιουργηθούν οι δομές του ΥΠΠΟ και των εποπτευόμενων φορέων που θα υλοποιήσουν τις σχετικές πολιτικές. Εξίσου σημαντικό με την «έξοδο» της πολιτιστικής παραγωγής εκτός της χώρας είναι και η «έξοδός» της από το κέντρο (Αθήνα, Θεσσαλονίκη) στις λαϊκές συνοικίες και τις περιφέρειες. Οι τοπικές κοινωνίες μπορεί να στηρίξουν θεατρικές, μουσικές, εικαστικές, κ.λπ. ομάδες, πολύ περισσότερο αν αυτές ενταχθούν στα προγράμματα των πολιτισμικών οργανισμών των δήμων και στο πλαίσιο τοπικών φεστιβάλ, που ήδη γίνονται, αλλά χρειάζεται να προβληθούν και να πολλαπλασιαστούν, ιδιαίτερα στις περιοχές που είναι τουριστικοί προορισμοί. Τα παραπάνω δεν αποτελούν πρωτότυπες προτάσεις. Αντλούν από ήδη υπάρχουσες διαδικασίες, που θα πρέπει να στηρίξει το ΥΠΠΟ και οι εποπτευόμενοι φορείς, οι περιφέρειες και οι δήμοι. Στο σχέδιο αυτής της πολιτικής αποκέντρωσης εντάσσονται όλες οι διαθέσιμες υποδομές (πολιτιστικοί χώροι, μουσεία) και η πρόσβαση του κοινού στην πολιτιστική κληρονομιά. 

· Η πολιτιστική κληρονομιά απειλείται σήμερα με απώλεια του δημόσιου χαρακτήρα της. Ήδη μνημεία και αρχαιολογικοί χώροι βρίσκονται μέσα σε ιδιωτικές εκτάσεις, στις οποίες δεν έχει πρόσβαση το κοινό. Με την πρόσφατη, όμως, πολιτική των ιδιωτικοποιήσεων της δημόσιας περιουσίας οι χώροι αυτοί κινδυνεύουν να δοθούν και σε ιδιωτική εκμετάλλευση, όπως έγινε φανερό στο σχέδιο νόμου για ακτές/αιγιαλό, την ψήφιση του οποίου απέτρεψε ένα πάνδημο κοινωνικό και πολιτικό κίνημα.

Σε αντιπαράθεση με τις παραπάνω επιλογές η πολιτιστική κληρονομιά πρέπει να διατηρήσει τον δημόσιο χαρακτήρα της και να ενισχυθεί το θεσμικό πλαίσιο προστασίας τόσο της δημόσιας όσο και των νεοτέρων μνημείων που ανήκουν σε ιδιώτες. Στο πλαίσιο της θεσμοθετημένης ουσιαστικής πολιτικής προστασίας μπορούν να λειτουργήσουν, χωρίς υπουργικές και άλλες παρεμβάσεις, τα συλλογικά όργανα αποφάσεων (Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων). 

Άλλα σημαντικά θέματα που αφορούν στη λειτουργία των αρμόδιων υπηρεσιών είναι η απλούστευση των διαδικασιών για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών, η απλοποίηση και ενιαία αντιμετώπιση της διοικητικής διάρθρωσης, η οργανωτική και τεχνολογική θωράκιση των υπηρεσιών για την αντιμετώπιση της παράνομης διακίνησης αρχαιοτήτων και την πάταξη της αρχαιοκαπηλίας καθώς και η αναβάθμιση του Ταμείου Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων. 

· Οι βιβλιοθήκες, τόσο αυτές που αναφέρονται πρωτίστως στην επιστημονική και καλλιτεχνική έρευνα όσο και οι ανοιχτές στο κοινό τοπικές, αποτελούν αναντικατάστατους θεσμούς παιδείας τους οποίους δεν μπορεί καμιά «ψηφιακή εποχή» να υπερβεί. Ιδιαίτερα οι δημοτικές και σχολικές βιβλιοθήκες υποστηρίζουν τη λαϊκή εκπαίδευση και οι πρώτες μπορεί ν’ αποτελέσουν, όπως γίνεται σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, ζωντανούς πολιτιστικούς θεσμούς, στους οποίους να έχουν πρόσβαση και οι μετανάστες για την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας. Υποδείγματα υπάρχουν ήδη στη χώρα, όπως η βιβλιοθήκη της Βέροιας που, με ισχυρή οικονομική στήριξη, αποτέλεσε ένα σημαντικό μορφωτικό θεσμό της πόλης ή η βιβλιοθήκη και τα εκπαιδευτικά προγράμματα για τα παιδιά στο Ευγενίδειο Ίδρυμα. 

Η ψηφιοποίηση του υλικού των βιβλιοθηκών εντάχθηκε στο πρόσφατο παρελθόν σε προγράμματα χρηματοδότησης (ΚΠΣ) με σημαντικούς πόρους. Αυτό το έργο πρέπει να αξιολογηθεί καθώς, τουλάχιστον σε ορισμένες περιπτώσεις όπως αυτή της Εθνικής Βιβλιοθήκης, πρέπει να έχει ολοκληρωθεί. Τόσο για τις βιβλιοθήκες όσο και για τα ιστορικά και άλλα αρχεία και για τα έργα των μουσείων, η ψηφιοποίηση - που προϋποθέτει να υπάρχει ολοκληρωμένη καταγραφή του υλικού τους- πρέπει να βασιστεί σε ένα διαφανές εθνικό σχέδιο με προτεραιότητες οι οποίες θα υποστηρίζουν τη γενική πολιτιστική πολιτική. 

· Γενικότερα, η «ψηφιακή τεχνολογία» θα μπορούσε να συμβάλλει στην προσβασιμότητα και διάδοση της γνώσης σε μεγάλους αριθμούς χρηστών, όμως προϋπόθεση για τη λειτουργία των δυνατοτήτων αυτών είναι οι εκπαιδευτικές και μορφωτικές διαδικασίες που αίρουν τον πολιτισμικό αποκλεισμό. Σε κάθε περίπτωση η λεγόμενη «ψηφιακή εποχή», δηλαδή η διαμεσολαβημένη επικοινωνία, δεν μπορεί ευτυχώς να υποκαταστήσει τις ζωντανές διδακτικές διαδικασίες, την επαφή με τα βιβλία όπως την περιγράφει ο George Steiner στη Σιωπή των Βιβλίων 8, τις επισκέψεις στα μουσεία, τις διαδραστικές σχέσεις μεταξύ του κοινού και μεταξύ κοινού και καλλιτεχνών. Απ’ αυτή την άποψη τα ψηφιακά προγράμματα παρουσίασης των μουσείων έπονται της συντήρησης των έργων, της σταθερής λειτουργίας των χώρων και των επιτόπου επισκέψεων. Εξ άλλου η άμεση επαφή με την τέχνη που ενεργοποιεί όλες τις αισθήσεις δεν μπορεί να περιοριστεί στην όραση. 

· Η παιδεία πάσχει σήμερα γενικά λόγω των ασκούμενων πολιτικών θεσμικού αυταρχισμού και υποχρηματοδότησης, πολύ περισσότερο η καλλιτεχνική παιδεία, η οποία δεν αποτελούσε και στο παρελθόν προτεραιότητα του κράτους. Στην Ελλάδα λειτουργούν ήδη οι παρακάτω ανώτατες σχολές τεχνών : Σχολή καλών Τεχνών ΑΠΘ (με 4 τμήματα), Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (με 2 τμήματα), Τμήμα Μουσικών Σπουδών Ιονίου Πανεπιστημίου, Τμήμα Μουσικών Σπουδών ΕΚΠΑ, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών ΕΚΠΑ, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πατρών, Τμήμα Θεατρικών Σπουδών Πανεπιστημίου Πελοποννήσου, Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας (Σύρος), Τμήμα Πλαστικών Τεχνών και Επιστημών της Τέχνης (Ιωάννινα), Τμήμα Ξένων Γλωσσών, Μετάφρασης και Διερμηνείας Ιονίου Πανεπιστημίου. Επίσης, διάφορες πανεπιστημιακές σχολές εμπεριέχουν στο πρόγραμμά τους αυτό που ονομάζουμε σήμερα πολιτισμικές σπουδές, ενώ οι Αρχιτεκτονικές και Ιστορικές - Αρχαιολογικές Σχολές καλύπτουν, επίσης, αντικείμενα του πολιτισμού. Το σημερινό τοπίο συμπληρώνουν τα Κρατικά Ωδεία Αθηνών και Θεσσαλονίκης, η Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης Θεσσαλονίκης, η Κρατική Σχολή Χορού, οι Δραματικές Σχολές και οι Σχολές Κινηματογράφου. 

Είναι αναγκαία μια ανασύνταξη του συνόλου της παρεχόμενης καλλιτεχνικής εκπαίδευσης, ανωτάτης και μη, με συνεκτίμηση της ιδιαίτερης παράδοσης και του χαρακτήρα κάθε μιας από τις σημερινές σχολές, καθώς και της ανάγκης να ενισχυθούν οι καλλιτεχνικές σπουδές ανωτάτου επιπέδου, που υστερούν σε σχέση με τις θεωρητικές και ιστορικές, τουλάχιστον σε ορισμένους τομείς (θέατρο, κινηματογράφος).

· Επαγγελματικά δικαιώματα 
Η απαξίωση του πολιτισμού και των ανθρώπων που εργάζονται στον τομέα αυτό έχει οδηγήσει ήδη από το παρελθόν στην παντελή έλλειψη κατοχύρωσης των σχετικών επαγγελμάτων, της διανοητικής/καλλιτεχνικής παραγωγής και των πνευματικών δικαιωμάτων. 

Η μεγάλη πλειοψηφία συγγραφέων και καλλιτεχνών εργάζονται ιδιωτικά και περιστασιακά συμμετέχουν σε προγράμματα κρατικών σκηνών και φεστιβάλ. Πολύ λιγότεροι εργάζονται με εργοδότες, οι οποίοι, επίσης, δοκιμάζονται από την κρίση. Οι καλλιτεχνικές ομάδες χορού, μουσικής, θεάτρου, εικαστικών, κ.λπ. πρέπει να στηριχθούν με ένα νέο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας τους σε συνεργατική μη κερδοσκοπική βάση, η οποία θα διασφαλίζει την επιβίωσή και τη δημιουργική τους έκφραση. Η ενίσχυση της πολιτιστικής παραγωγής μπορεί να γίνεται με επιχορηγήσεις, επιδότηση εισιτηρίων ευάλωτων ομάδων και άλλων δικαιούχων. Σε κάθε περίπτωση πλην των ειδικών ρυθμίσεων που αποτελούν επαγγελματικά αιτήματα του χώρου, η συνταξιοδότηση και η ιατρική περίθαλψη - αναφαίρετο κοινωνικό δικαίωμα όλων - αντιμετωπίζονται στις γενικότερες προγραμματικές θέσεις του ΣΥΡΙΖΑ, όπως και τα θέματα της διαθεσιμότητας και των απολύσεων. 

Παραπομπές
1. Raymond, Williams: Culture & Society 1780-1950, Penguin books, 1968. 
2. Κονδύλης, Παναγιώτης: «Η παρακμή του αστικού πολιτισμού. Από τη μοντέρνα στη μεταμοντέρνα εποχή και από το φιλελευθερισμό στη μαζική δημοκρατία», εκδ. Θεμέλιο, 1995.
3. Stevenson, Deborah: Πόλεις και αστικοί πολιτισμοί, μτφρ. Πεντάζου Ιουλία, εκδ. Κριτική, 2007. 
4, 5. Smith, Philip: Πολιτισμική θεωρία, επιμ. Μπουμπάρης Νίκος, μτφρ. Κατσικερός Θανάσης, εκδ. Κριτική, 2006. Οι αναφορές είναι από την εισαγωγή του επιμελητή. Τα εντός εισαγωγικών του παραθέματος 5 αποδίδονται στον Terry Eagleton.
6. ο. π.
7. Καστοριάδης, Κορνήλιος, 1986: Χώροι του Ανθρώπου, μτφρ. Σαρίκας Ζήσης, εκδ. Ύψιλον, 1995. 
8. Steiner, George: Η σιωπή των βιβλίων, μτφρ. Διονυσοπούλου Σοφία, εκδ Ολκός, Γ΄ έκδοση, 2009. 

Σημείωση
Στο κείμενο χρησιμοποιείται ο όρος πολιτισμικός όταν αφορά διαδράσεις ανθρώπων και φορέων, αξίες και πρακτικές, ενώ ο όρος πολιτιστικός όταν γίνεται αναφορά σε φορείς , πολιτικές και διαδικασίες παραγωγής. Επίσης, διατηρούνται οι καθιερωμένοι όροι (πολιτισμικοί οργανισμοί δήμων, πολιτιστική κληρονομιά).

Δευτέρα 24 Νοεμβρίου 2014

Και κάπως έτσι πέρασε το έργο του Θεοδωράκη στις επόμενες γενιές...




Κάποια πράγματα ευτυχώς τα ακούω με καθυστέρηση. Κάποια άλλα δεν τα ακούω ποτέ - αλλά αυτό το τελευταίο δεν το έχω τελειοποιήσει, θέλει ακόμα δουλειά πολλή! Επιβάτης σε μια χώρα-φάρσα με τραγουδιστική παραγωγή-φάρσα, πολιτισμό-φάρσα, δημοσιογραφία-φάρσα, και προπαντός σοβαροφάνεια, πολλή σοβαροφάνεια-φάρσα! Αλλά να είμαστε δίκαιοι: τούτη η φάρσα προσφέρει πολλές στιγμές άφθονου γέλιου, και όχι, δεν είναι μικρό πράγμα αυτό. Άσε που έχω μια αίσθηση ότι τα καλύτερα (π.χ. η Ελεονώρα Ζουγανέλη τραγουδά Σοφία Βέμπο, η Μαρινέλλα τραγουδά Μελίνα Μερκούρη, ο Κωστής Μαραβέγιας τραγουδά "Τα Τραγούδια του Αγώνα" σε swing ενορχηστρώσεις, η Φωτεινή Δάρρα τραγουδά τα "Νησιώτικα" του Πάριου με τη Συμφωνική της Πράγας και guest star τον Φίλιππο Πλιάτσικα, και πάει λέγοντας - ιδέες έχω μπόλικες και τις δίνω αφιλοκερδώς) δεν τα είδαμε και δεν τα ακούσαμε ακόμη! Μείνετε συντονισμένοι λοιπόν.
ηρ.οικ.

Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2014

Εκδήλωση στη μνήμη του Αντρέα Παγουλάτου




Το περιοδικό ΟΥΤΟΠΙΑ σας προσκαλεί σε μια εκδήλωση στη μνήμη του

Αντρέα Παγουλάτου

την Τετάρτη 19 Νοεμβρίου στις 20.00
στο Νέο Ελληνικό Θέατρο Γιώργου Αρμένη (Σπυρίδωνος Τρικούπη 34, Εξάρχεια).

Συμμετέχουν:
Δημήτρης Αληθεινός, Ηλίας Βαμβακούσης, Νένα Βενετσάνου, Εύα Κοταμανίδου, Μαρίζα Κωχ, Αντώνης Μποσκοΐτης, Λευτέρης Ξανθόπουλος, Λάκης Παπαστάθης, Κώστας Σταθόπουλος, Εύα Στεφανή, Κωστής Τριανταφύλλου.

Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2014

Πόσα ΜΑΤ αντέχει η ελληνική οικονομία;


Τα ΜΜΕ αρχίσανε να λένε τα δικά τους για επεισόδια κλπ. κλπ., αλλά μην τους ακούτε. Η πορεία του Πολυτεχνείου ήταν φίνα, γεμάτη νέους και όμορφους ανθρώπους, γεμάτη συνθήματα και πίστη, και δεν άνοιξε μύτη (εκτός απ' αυτές που ανοίγουν αναίτια κι από χόμπι οι κύριοι των ΜΑΤ).

Αλλά το θέμα που θέλω να θίξω με αφορμή τη διαδήλωση, αγαπητή μου αναγνώστρια, είναι άλλο. Περπατώντας στους δρόμους και στα δρομάκια της Αθήνας πριν, κατά τη διάρκεια, και μετά τη διαδήλωση, δεν έπαψα να αναρωτιέμαι: πόσα ΜΑΤ αντέχει η ελληνική οικονομία;

Δεν μιλάμε για μια και δυο διμοιρίες, μια και δυο κλούβες. Εδώ μιλάμε για πλημμύρα πράσινων και μπλε ματατζήδων, για χιλιάδες αστυνομικών, που βγήκαν σήμερα να πάρουν τον καθαρό αέρα τους - όσο καθαρός είναι ο αέρας πίσω από την αντιασφυξιογόνα μάσκα. Κλούβες στην πρεσβεία, κλούβες στην Πλουτάρχου, κλούβες στη Ρηγίλλης, κλούβες στη Μαρασλή, κλούβες στο Σύνταγμα, κλούβες στη Σταδίου, κλούβες στη Σόλωνος, κλούβες στο Ζάππειο, κλούβες παντού - όλη η Αθήνα μια κλούβα. Δεν εξετάζω αν είναι γουρούνια ή δολοφόνοι, ούτε με απασχολεί το πολιτικό ή ιδεολογικό κομμάτι της αστυνομοκρατίας. Ας μείνουμε στην οικονομία και ας τους αντιμετωπίσουμε για μια στιγμή ως μισθωτούς δημόσιους υπαλλήλους και ως κρατική δαπάνη.

Τι αλήθεια κάνουν τα ΜΑΤ; Περπατάνε, κι όταν δεν περπατάνε κάθονται σε μια κλούβα και πίνουν φραπέ. Δεν το λέω για να τους μειώσω, ούτε για να τους αποπάρω - το περπάτημα και το καθισιό είναι ακριβής περιγραφή των καθηκόντων τους. Είναι λοιπόν δημόσιοι υπάλληλοι και πληρώνονται για να κάθονται ή να περπατάνε. Τους έβλεπα και δεν έπαψα να σκέφτομαι πόσες χιλιάδες Ευρώ δημοσίου χρήματος σε μισθούς και επιδόματα είχα δίπλα μου στην πορεία. Χιλιάδες, εκατομμύρια Ευρώ, για να πληρώνονται οι πιο αντι-παραγωγικοί δημόσιοι υπάλληλοι της χώρας. Οι περιπατητές και οι ταβλαδόροι, που δεν παράγουν απολύτως μα απολύτως τίποτα, που δεν προσθέτουν ούτε ένα Ευρώ αξίας στην οικονομία, παρά μόνο απορροφούν πολύτιμους πόρους.

Δίπλα έβλεπα κατά σειρά τον Ευαγγελισμό, το Αρεταίειο, το Αιγινήτειο, το Αλεξάνδρα, μερικά βήματα πιο πάνω το Ιπποκράτειο, και αναρωτιόμουν πόσες νοσηλεύτριες και πόσοι γιατροί θα μπορούσαν να πληρωθούν με τους μισθούς που πάνε στα ΜΑΤ. Κι αν βάλω και τους μηχανόβιους της ομάδας Δέλτα που ως μόνο στόχο έχουν την καταστολή διαδηλώσεων, και τους άλλους αργόσχολους τους ασφαλίτες με πολιτικά που κοίταζαν δέκα-δέκα τους διαδηλωτές έξω απ' τη βουλή, τότε οι αριθμοί και τα Ευρώπουλα μεγαλώνουν. Τα μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι σήμερα παραβρέθηκαν 7.000 αστυνομικοί. Να παίρνουν 1.000 Ευρώ το μήνα οι κύριοι με τις μετριότερες των εκτιμήσεων; 7.000.000 Ευρώ το μήνα όλοι μαζί. Επί 14 μήνες, μας κάνουν 98.000.000 Ευρώ, χωρίς τις κρατήσεις. 98 εκατομμύρια για περπάτημα, φραπέ και ταβλάκι. Δεν αναφέρομαι στους αστυνομικούς που παίζουν τη ζωή τους κορώνα-γράμματα κυνηγώντας πρεζέμπορους και καλάσνικωφ, αναφέρομαι σε ματατζήδες και ασφαλίτες. Και μάλιστα όχι σε όλους τους ματατζήδες - άγνωστος ο αριθμός τους... - αλλά μόνο σε εκείνους τους 7,000 που φύλαξαν απόψε την πορεία. Αν τους βάλουμε όλους μαζί, είμαι σίγουρος ότι όχι απλώς προσλαμβάνουμε κάμποσες νοσοκόμες ακόμα, αλλά ολόκληρο νοσοκομείο χτίζουμε, κι ίσως όχι μόνο ένα.

Έχουν ζητήσει οι βουλευτάδες της Αριστεράς αναλυτικά στοιχεία για τον αριθμό των Ματατζήδων και την εξέλιξη αυτού του αριθμού τα τελευταία χρόνια; Αν ναι, καλό θα ήταν να μας τα παρουσιάσουν, να τα μάθουμε όλοι, και να μας πουν και τι θα κάνουν αυτοί αν και όταν γίνουν κυβέρνηση. Γιατί είναι πραγματικά χρήσιμο να ξέρουμε ότι σε μια εποχή κρίσης και περικοπών, σε μια εποχή πλήρους διάλυσης του κράτους-πρόνοιας και εξαθλίωσης μεγάλων λαϊκών μαζών, σε μια εποχή βρωμερής προπαγάνδας σε σχέση με τις δημόσιες δαπάνες, το αστυνομικό κράτος γιγαντώνεται, και μαζί του γιγαντώνεται και ο εγγενής παρασιτισμός του.

Τι λένε αλήθεια οι Μανδραβέληδες και οι Παπαδημητρίου για την αύξηση των δυνάμεων καταστολής και των συνακόλουθων δαπανών για τη συντήρησή τους; Γιατί δεν ενοχλούνται από τον αριθμό των αστυνομικών και των στρατιωτικών - άλλη ιστορία κι αυτή -, παρά μόνο ασχολούνται με δασκάλους, διοικητικούς υπαλλήλους πανεπιστημίων, γιατρούς, δημοσιογράφους της ΕΡΤ και τεχνικούς της ΔΕΗ; Πώς και το ΔΝΤ και η Κομισιόν δεν αγγίζουν τις δημόσιες δαπάνες που καταλήγουν στο φραπεδάκι των "Σωμάτων Ασφαλείας";

Η απάντηση είναι απλή: κανείς απ' αυτούς δεν ενδιαφέρεται για την πραγματική υγεία της ελληνικής οικονομίας, για την παραγωγική της ανασυγκρότηση, για την ικανότητά της να δημιουργεί, να εξάγει, και πάνω απ' όλα να ικανοποιεί με αυτάρκεια τις ανάγκες των πολιτών. Για την υγεία του καθεστώτος ενδιαφέρονται, και η αλήθεια είναι ότι τα παρασιτικά ΜΑΤ, τα παρασιτικότερα των παρασίτων, συμβάλλουν τα μέγιστα σ' αυτήν! ηρ.οικ.

Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2014

"Πατρίδα ζητάμε" στο Γυάλινο



Το μουσικό σύνολο ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ, παρουσιάζει στο Γυάλινο Μουσικό Θέατρο την παράσταση ΠΑΤΡΙΔΑ ΖΗΤΑΜΕ. Πρόκειται για ένα μουσικό, ποιητικό και πολιτικό οδοιπορικό, στη νεότερη Ελλάδα.

Κύριοι σταθμοί είναι :
- Η Επανάσταση του 1821.
-Η Επανάσταση του 1843.
-Η αγροτική εξέγερση του 1909.
-Η μικρασιατική καταστροφή και η προσφυγιά.
-Οι εργατικοί αγώνες και ο Μάης του 36.
-Ο πόλεμος,η κατοχή και η αντίσταση.
-Ο εμφύλιος, οι φυλακές και οι εξορίες.
-Το μετεμφυλιακό κράτος. 
-Η μετανάστευση.
-Η πολιτιστική άνοιξη του 60.
-Η δικτατορία και η αντίσταση.
-Η μεταπολίτευση.
-Η παρακμή και η υποτέλεια.

Όλα αυτά με αφηγήσεις, απαγγελίες και πολλά τραγούδια.

Συντελεστές:
ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΙΚΗ ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: Τεό Λαζάρου
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: Νίκος Αλευράς
ΤΡΑΓΟΥΔΟΥΝ: Νίκος Μποφίλιος, Σταύρος Ξένος, Αχιλλέας Βογιατζάκης, Νατάσσα Παπαδοπούλου - Τζαβέλλα, Ηλίας Λογοθέτης, Νατάσσα Μουσάδη, Νατάσσα Μωϋσόγλου

ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΚΕΙΜΕΝΩΝ - ΑΦΗΓΗΤΕΣ: Ηλίας Λογοθέτης, Μαρία Ζαχαρή, Μανώλης Χατζηνάκης, Αιμίλιος Καλλιακάτσος

ΜΟΥΣΙΚΟΙ
Μπουζούκι: Λευτέρης Λαζάρου, Γιάννης Τόλιος, Γιώργος Χαραλάμπης 
Μπαγλαμάς: Γιώργος Χαραλάμπης
Κιθάρα: Τάσος Ζάντζας, Αντώνης Νάτσιος
Τύμπανα: Βασίλης Χατζάκης
Κρουστά: Βάϊος Τσατσαλίδης
Ακορντεόν: Λευτέρης Γρίβας
Φυσαρμόνικα, Φλογέρες: Δημήτρης Κουφαλάκος
Πιάνο: Πέτρος Μπεράτης
Μπάσο: Βασίλης Καραχούτης
Μπάσο,Κιθάρα: Τεό Λαζάρου

Τοποθεσία: Γυάλινο Μουσικό Θέατρο, Λεωφόρος Συγγρού 143, Νέα Σμύρνη
Ημερομηνία: Από τη Δευτέρα 10 Νοεμβρίου 2014 και κάθε Δευτέρα
Ώρα έναρξης 21.00
Τιμές εισιτηρίων: 10 ευρώ με ποτό
Πληροφορίες: Tηλ.: 210 9315600

Σάββατο 8 Νοεμβρίου 2014

Ο Βαγγέλης Σακκάς για το "Colours from home"




Πρόκειται για τη μουσική που συνόδευσε τους διασκευασμένους κατά Χαλκιά Όρνιθες στις Βρυξέλλες το 2012. Να πω την αλήθεια, δεν γράφτηκαν όλα τα κομμάτια με αφορμή την παράσταση αλλά κάποια τα ξέθαψα μέσα από παλιές ηχογραφήσεις, στιγμές και ιδέες που έκρινα ότι θα ήταν κρίμα να πήγαιναν χαμένες. 

Και ξαναβλέποντάς τα στο φως του Βελγίου (όταν υπάρχει!), τα έντυσα με ρούχα γιορτινά και εφηβικά και μαζί με τα καινούρια κομμάτια, έδωσαν ένα σύνολο ετερογενές. Είναι κομμάτια που περιέχουν εμένα και κυρίως τους ανθρώπους που γνώρισα και τη γη που με έθρεψε. Εξού και ο τίτλος ‘Colours from home’.

Όλη μου την αγάπη και την ευγνωμοσύνη στον Ορέστη Ζαφειρόπουλο για την ενορχήστρωση, βοήθεια και συμβουλές. 

Ευχαριστώ θερμά τον Χρήστο Μαραγκουδάκη για τις ασύλληπτες στουντιακές ικανότητές του και για την ανθρωπιά του.

Ένα αληθινό φιλί στην Ελένη Τριανταφυλλοπούλου για τη συνάντηση μετά από τόσα χρόνια και το προχωρημένο εξώφυλλο.

Χρωστώ χίλια ευχαριστώ στους Marie De Laet, Emanuele Ciriolo, Axelle Ninove, Catherine de Frescheville, Mareva Lorey και Carl Corcoran, τους μουσικούς που πρωτοερμήνευσαν και αγάπησαν αυτή τη μουσική και που συνεχίζουν να την αναδεικνύουν στις Βρυξέλλες.

Τέλος να είστε γεροί καλοί μου φίλοι Αλέκο και Χάρη, που χάρη σε σας έμαθα ότι το μυαλουδάκι μου μπορεί να εφεύρει μελωδίες.

Ο δίσκος είναι αφιερωμένος στη Ραφαέλλα.

Βαγγέλης Σακκάς

***

Cette musique a accompagné la pièce de théâtre "Les Oiseaux" d’Aristophane adaptée par Chalkia Irene à Bruxelles en 2012. Plus exactement, certains morceaux ont été composés pour cette occasion mais d'autres ont été puisés parmi d'anciens projets et enregistrements.

J'ai fait renaître ces premières compositions sous la timide lumière belge et les ai revêtus de teintes festives et juveniles. Ma vie, mon entourage, mes rencontres et la terre qui m'a nourri ont été d'inestimables sources d'inspiration ainsi qu’ en témoigne le titre "Colours from home".

J'ai une profonde gratitude et affection envers Orestis Zafiropoulos pour ses arrangements, son aide précieuse et ses judicieux conseils.

Je remercie Christo Maragoudaki pour son talent prodigieux et pour son humanisme.

Un grand bisous à Eleni Triantafillopoulou, pour notre rencontre après toutes ces années et pour l'illustration innovante de cet album.

Je transmets des millions de merci à Marie De Laet, Emanuele Ciriolo, Mareva Lorey de la Charrière, Axelle Ninove, Catherine de Frescheville, Carl Corcoran, les musiciens qui ont été les premiers à interpréter cette musique et qui continuent à la propager à Bruxelles.

Pour finir, je vous suis reconnaissant, chers amis Alekos et Haris, pour votre insistance et votre exigence car grâce à vous, je me suis découvert compositeur de jolies melodies.

Cet album est dedié à Raffaella.

Vaggelis Sakkas

Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2014

Εθνικός ύμνος (2014)




ΕΘΝΙΚΟΣ ΥΜΝΟΣ (2014)


Μία σημερινή όψη του γνωστού συμβόλου, ένας σύγχρονος Εθνικός Ύμνος, διαφορετικός αλλά και όμοιος με τον παλιό σε υλικά, προθέσεις και αιτίες.


Λιζέτα Καλημέρη: τραγούδι
Λευτέρης Ανδριώτης: κρητική λύρα
Αλέκος Βασιλάτος: κοντραμπάσο
Κορνήλιος Διαμαντόπουλος: έγχορδα, ενορχήστρωση
Λευτέρης Χαβουτσάς: κλασική – ακουστική κιθάρα
Άρης Ντελιθέος: ηχοληψία
Θανάσης Γκίκας: βίντεο

Αυτό το ακρόαμα δεν είναι μία παραλλαγή ούτε, πολύ περισσότερο, μία διασκευή του «κανονικού». Κατά τους στόχους των δημιουργών του είναι ο ίδιος ο Ύμνος ή έστω μία επικαιροποιημένη αναδιατύπωσή του. Πιο σωστά, αν δούμε την αυθεντική εκδοχή σαν κάποιο αντικείμενο και τον χρόνο σαν φως που αλλάζει γωνία, τότε, δεν είναι τίποτε άλλο παρά το πρωτότυπο ειδωμένο κάτω από το φως της σημερινής πραγματικότητας ή μάλλον κάτω από τη σκιά της. Μπορούν να δοθούν κάποιες (για ορισμένους περιττές) εξηγήσεις πάνω σε τρία από τα βασικά συστατικά του όπως η μουσική, οι στίχοι και το νόημα.

Ως προς τη μουσική: Δεδομένος ο σεβασμός προς τον Νικόλαο Μάντζαρο ο οποίος, ως άνθρωπος του κόσμου μιας άλλης εποχής και ως μουσουργός του 19ου αιώνα, δεσμευόταν από τον κυρίαρχο αστικό καταναγκασμό κάποιας «ανήκομεν εις την Δύσιν» νοοτροπίας. Σήμερα, θέλοντας και μη, ανήκουμε σε σταυροδρόμια όπως τα Βορράς-Νότος, Ανατολή-Δύση, ανάπτυξη-υπανάπτυξη, λογική-συναίσθημα, παρελθόν-μέλλον, ύλη-πνεύμα, κωμωδία-δράμα, φάρσα-τραγωδία… Η διακριτική τροποποίηση της μαντζαρείου μούσας ανταποκρίνεται στα προαναφερθέντα σταυροδρόμια. Άλλαξαν ελάχιστες νότες. Καθόλου ο ρυθμός και η δομή. Κρίθηκε αναγκαίο ένα απλό εισαγωγικό τετράμετρο και η όλη μελωδικοαρμονική γραμμή κινήθηκε σύνθετα. Με την Ανατολή στην κύρια φωνή που δεν χρησιμοποιεί κλίμακες αλλά δρόμους. Με την Δύση στις συγχορδίες, χωρίς απλοϊκά τρίφωνα μινοροματζόρε ή ενορχηστρωτικές ταυτοφωνίες. Με μουσικούς που έχουν αίσθηση και του ενός και του άλλου κόσμου. Ιδίως αυτό.

Ως προς τους στίχους: Oπως είναι γνωστό η καθιερωμένη εκδοχή αποτελείται από επιλεγμένες στροφές, από δύο τετράστιχα του «΄Υμνου εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού. Αυτό ισχύει και στον σημερινό νέο, κατά κάποιο τρόπο, Ύμνο. Αν είχε δικαίωμα επιλογής ο μακαρίτης αλλοτινός συνθέτης και οι διαχειριστές του έργου του, πώς γίνεται να μην έχει παρόμοιο δικαίωμα ο ζωντανός (όσο του επιτρέπεται...) ενεργός πολίτης; Φυσικό και επόμενο είναι να εμφανιστούν πολλοί καλοπροαίρετοι ή κακοπροαίρετοι καλοθελητές έτοιμοι να αναθεματίσουν την «ιεροσυλία». Ας αρκεστούν στην εξής δήλωση: «Αγγίζοντας τα λόγια του συγκεκριμένου ποιήματος νοιώθεις ένα δέος σαν ιατροδικαστής μπροστά στο, ζεστό ακόμα, κορμί ενός μάρτυρα.»

Ως προς το νόημα: Νότες και βίντεο, ήχος και εικόνα, συγκλίνουν σε ( μη κοινότοπο ) κοινό τόπο. Στην ανάγκη για αφύπνιση, αντίδραση, ανάσταση. Στο αίτημα για συσπείρωση και συστράτευση απαλλαγμένη από διχαστικές αγκυλώσεις. Όχι τυχαία συνυπάρχουν λέξεις, εικόνες και σύμβολα από αμφότερες τις όχθες του ιδεολογικού χάους. Στην ίδια ροή «πατρίδα, σημαία, Ελλάδα» όπως και «σύντροφος, εξέγερση, αναρχία, κάτω η χούντα…» Ο καθένας ας διατηρεί γνώμη, άποψη, πίστη. Τώρα όμως, είναι στιγμή υπερβάσεων. Στιγμή καλή για να θυμηθούμε πώς γράφτηκε ο επίσημος Ύμνος του νεοελληνικού κράτους. Η σπίθα του πριν από δύο αιώνες, ήταν σπίθα από τη φωτιά του Αγώνα για ελευθερία και εθνική ανεξαρτησία. Το 1821 είτε Επανάσταση το πούμε, είτε Εθνεγερσία, υπήρξε μέγα ορόσημο. Χωρίς αυτό μπορεί να είμασταν όπως οι Κούρδοι και οι Παλαιστίνιοι. Φυσικά, το αν είμαστε σήμερα σε καλύτερη κατάσταση από αυτούς (π.χ. από πλευράς θάρρους και αποφασιστικότητας) είναι μία άλλη, θλιβερή συζήτηση…

To ερώτημα παραμένει ανοιχτό και περιμένει απαντήσεις. Ίσως δεν βρισκόμαστε σε καθεστώς απροκάλυπτης εδαφικής κατοχής όμως, κατά τα άλλα και τηρουμένων των αναλογιών, πόσο διαφέρουν οι έννοιες της δουλείας, της λεηλασίας και της εξαθλιώσεως τότε και τώρα; Θα έμενε έκπληκτος ο Σολωμός από την διαχρονικότητα των λόγων του, κάτι που δεν φαντάστηκε, δεν ζήτησε, δεν ευχήθηκε. Πιθανότατα θα έμενε έκπληκτος και από την αιώνια, αυτοκαταστροφική, αδελφοκτόνο διχόνοια. Από μια όχι πάντοτε δικαιολογημένη αντιπαράθεση και από παράλογη εμφυλιοπολεμική διαστροφή, κατευθυνόμενη από «διαίρει και βασίλευε» συμφέροντα. Από μία γεωπολιτική τοκογλυφία η οποία χωρίς αντίσταση συνεχίζει την μέχρι σταγόνας απομύζηση του αίματος, ενός λαού κάποτε φιλότιμου, συχνά ταλαίπωρου και πάντοτε αφελέστατου. Που όμως δεν του αξίζει να έχει τέτοιο τέλος.

Koρνήλιος Διαμαντόπουλος

Δευτέρα 3 Νοεμβρίου 2014

Η "Κασσάνδρα" του Ξενάκη σε νέα εκτέλεση




Σας γράφω για να κοινωνήσω ένα έργο, μια γυναίκα, μια ιδέα: μια νέα εκτέλεση της Κασσάνδρας του Γιάννη Ξενάκη!



Οι Μιχάλης Παρασκάκης / φωνή και Natalia Alvarez-Arenas / κρουστά, μετά από μήνες δουλειάς, παρουσίασαν το έργο του Ξενάκη το καλοκαίρι στο Κονσερβατόριο της Χάγης (ήμουν εκεί).

Για όσους δεν γνωρίζουν το έργο: Ο Ξενάκης μελοποίησε στα αρχαία ελληνικά τη σκηνή των προφητειών της Κασσάνδρας από τον Αγαμέμνονα του Αισχύλου. Μάλιστα, διαλέγει να δώσει στον τραγουδιστή ρόλο δίψυχο - διφυή: ο ίδιος άνθρωπος ενσαρκώνει τη συνομιλία μεταξύ του χορού των γερόντων του Άργους και της Κασσάνδρας, μεταβαίνοντας (τι λέω; πηδώντας!) κάθε φορά από την ανδρική φωνή σε μια στυλιζαρισμένη γυναικεία (falsetto) και τούμπαλιν. Επίσης, πλήττει ένα zither (δίκην αρχαίας κιθάρας) συνεχώς με έναν αινιγματικό, τελετουργικό τρόπο, ενώ τα κρουστά συνοδεύουν το τραγούδισμά του πάρα πολύ στενά, ως αν προέκταση της φωνής.

Τώρα, γιατί σας στέλνω αυτήν την συναυλία:

Αισθάνομαι τελευταία πως οι νέες γενιές προσεγγίζουν τον Ξενάκη tabula rasa, ή έστω με λιγότερες προκαταλήψεις - κ' είναι ωραίο αυτό. Επίσης, πολύ νερό έτρεξε στα ποτάμια και η μουσική του δεν είναι τόσο αδιανόητη όσο άλλοτε...

Έτσι συνέβη και με τα παιδιά: Παίζουν το έργο με μεγάλη ακρίβεια και συγχρονισμό, κι επίσης το παίζουν ολόκληρο - χωρίς περικοπές (πράγματα που λείπουν π.χ. από την ιστορική και συγκλονιστική πρώτη του Σπύρου Σακκά το 1987).

Ο Μιχάλης ισορροπεί πάνω σε μια δική του γραμμή ερμηνείας, αποφεύγοντας τόσο τον κίνδυνο να μετατραπεί η Κασσάνδρα σε geisha όσο και τις δραματικές υπερβολές (εξάλλου ο ίδιος ο Ξενάκης στην παρτιτούρα τάσσεται εναντίον των νατουραλιστικών cliché).

Αλλά το πρωτοφανές είναι άλλο: Στην εκτέλεση αυτή ίσως για πρώτη φορά στην ιστορία τα κρουστά παίζονται με τα χέρια (χωρίς μπαγκέτες) και η φωνή δεν έχει ενίσχυση! 

Στην παρτιτούρα ρητά ζητείται να παίζονται έτσι τα κρουστά και μάλιστα να είναι εξω-ευρωπαϊκής καταγωγής... Παρ' όλα αυτά, πάντοτε χρησιμοποιούνται τα κατεστημένα drums και woodblocks με μπαγκέτες, και η δύναμη κρούσης είναι τέτοια που το μικρόφωνο είναι απαραίτητο για τον τραγουδιστή.

Ίσως το γεγονός ότι η Κασσάνδρα παρουσιαζόταν κατ' εξοχήν σε υπαίθρια θέατρα και αρχαιολογικούς τόπους επέτασσε όσον το δυνατόν μεγαλύτερη ένταση - ίσως κι ο Ξενάκης έχει παραδοσιακά συνδεθεί με την ακατάσχετη ένταση... Πάντως, ο Μιχάλης & η Νατάλια ακολούθησαν την παρτιτούρα, συνταίριαξαν μια σειρά από djembes, taiko drums και κάτι τεράστια λατινοαμερικανικά καλάμια και το αποτέλεσμα είναι πολύ δυνατό αλλά και ισορροπημένο, όπως θα δείτε.

Αυτά για τη δουλειά των παιδιών - ΔΕΙΤΕ ΤΗΝ! Κι εσείς που αγαπάτε τον Ξενάκη, κι εσείς που τον μισείτε, αλλά και η μεγάλη πλειοψηφία που μένει να τον ανακαλύψει. Είτε ιαπωνική είναι η Κασσάνδρα του αυτή είτε αφρικάνικη είτε ο,τιδήποτε άλλο, πάντως δεν πρόκειται περί αρχαιολογικής αποκατάστασης. Ο Ξενάκης έφτιαξε κάτι πολύ προσωπικό που, άπαξ και το δεις, δεν το ξεχνάς ποτέ. 

Νίκος Ιωακείμ

Κυριακή 2 Νοεμβρίου 2014

Κυκλοφόρησε ο δεύτερος δίσκος των BAiLdSA



Δελτίο Τύπου


Οι BAiLdSA είναι ένα 7μελές συγκρότημα από τη Θεσσαλονίκη. Αφ’ ότου σχηματίστηκαν το 2008, εξελίχθηκαν σταδιακά, μπολιάζοντας με ska-punk, reggae, rap, και indie/post-rock στοιχεία το ήδη υπάρχον βαλκανικό γυφτοπάνκ υπόβαθρο, με αποτέλεσμα έναν ιδιαίτερα-συγκεκριμένο και μοναδικό ήχο. 

Το όνομα προκύπτει από την τουρκικής προεύλευσης λέξη bayılmak (= λυποθυμώ), το οποίο χρησιμοποιείται ευρέως στα χωριά των βαλκανίων και με παρεμφερείς σημασίες όπως αγανάκτσα, μπούχτσα κτλ.

Το 2011 το συγκρότημα ηχογράφησε τον πρώτο της δίσκο «United States of Balkans». Το άλμπουμ, παραγωγή του ίδιου του συγκροτήματος, απέσπασε πολύ καλές κριτικές και βοήθησε στο να χτιστεί κοινό παγκοσμίως, αν και η πραγματική φλόγα των BAiLdSA φαίνεται επί σκηνής. Τα εκρηκτικά και γεμάτα ενέργεια shows τους οδήγησαν σε περισσότερα από 200 live μέχρι στιγμής σε Ελλάδα, Τουρκία, FYROM, Βουλγαρία και Αλβανία, πολυάριθμες εμφανίσεις σε φεστιβάλ, και είχαν την ευκαρία να βρεθούν επί σκηνής δίπλα σε συγκροτήματα όπως οι Kultur Shock και ο Manu Chao. 

Το 2013 το συγκρότημα ξεκίνησε να ετοιμάζει το δεύτερο δίσκο «zVarNa», με παραγωγό τον Νικόδημο Τριαρίδη. Το «zVaRnA», το οποίο κυκλοφόρησε τον Οκτώβριο του 2014, αποτελείται από περισσότερο πολυποίκιλα στοιχεία τα οποία χρωματίζουν τον ήχο με πιο θολά indie ηχοτοπία. Το νέο άλμπουμ γέρνει προς έναν πιο ωμό, punk rock-alternative ήχο, ενώ διατηρεί το ηχητικό στίγμα και την ταυτότητα του συγκροτήματος. Έχοντας ηχογραφηθεί με ένα πιο παραδοσιακό, «παλιομοδίτικο» τρόπο και έχοντας μιξαριστεί εξ’ ολοκλήρου αναλογικά, αποτελείται από εννέα φρέσκα κομμάτια, στα οποία αντικατοπτρίζεται ο συμπαγής ήχος της μπάντας και η ενέργεια της επί σκηνής.

Οι BAiLdSA από την γένεση τους τάχθηκαν ανοιχτά στον αγώνα ενάντια στον ρατσισμό και τον φασισμό. Η βασική ιδέα της ύπαρξης του συκροτήματος είναι ταγμένη από την φύση της ενάντια στον ρατσισμό και τον φασισμό. Μέσα από την μουσική, τους στίχους και την δράση τους, παίζοντας με μανία σε φεστιβάλ, μουσικές σκηνές, μπαρ, στέκια, δρόμους με περίσσια ενέργεια και δύναμη μεταφέρουν τις ανήσυχες ιστορίες τους από τόπο σε τόπο, γράφοντας ατέλειωτα χιλιόμετρα σε ένα βαν…

[download our new album "zVaRnA" for free]

[listen to our music on YouTube]

[official videos]

[watch us live]

[about us]

Υγιής φίλαθλος

Σχόλιο στο contra.gr:


Ολυμπιακός ειμαι, αλλα αυτο πρεπει να σταματισει καποτε.

Δοξα τον θεο εχω κριση, και δεν επιρεαζομαι ουτε απο φανατικους Ολυμπιακους που τα βλεπουν ολα κοκκινα, ουτε ομως και απο αντι-Ολυμπιακους που το κακο του Ολυμπιακου ειναι πιο γλυκο απο νικη της ομαδας τους.

Αυτο με την αβαντα στην ομαδα μου πρεπει να σταματισει καποτε.

Ειναι καταρχην κατανοητο σε ολες τις μεγαλες ομαδες να υπαρχει μια σχετικη αβαντα, λογο ποιοτητας παιχτων, και γενικοτερα φανταζει ανθρωπινο. Παρολα αυτα, αυτη η περιπτοση ειναι διαφορετικη. Εχω βαρεθει να κερδιζουμε και να με σφιγει το στομαχι μου. Μου εχουν παρει ολη την χαρα. Καθε χρονο ζω για τα 6 παιχνιδια του C.L. και τιποτα περισσοτερο.

Η αβαντα αυτη περισσοτερο απο ολους βλαπτει τον Ολυμπιακο. Ο κοσμος δεν παει γηπεδο, ολοενα και περισσοτεροι ξενερονουν, και η ομαδα (στο πρωταθλημα) πεζει απο το κακο στο χειροτερο. Με τετοια σφυριγματα, ειναι λογικο η εκαστοτε ομαδα να παθιαζετε, και να παιζει πολυ καλυτερα απο τον βολεμενο Ολυμπιακο.

Δυστηχος δεν φαινεται καποιος ικανος να κατεβασει αυτο το συστημα. Οταν βλεπεις τον διαιτητη και κανει οτι κανει, και εχει τετοιον αερα στο προσωπο του καταλαβενεις ποσο ασχημη ειναι η κατασταση.

Ετσι θα παραμεινουν τα πραγματα, το ποδοσφαιρο εχει χασει οποιονδηποτε ρομαντισμο ειχε καποτε.

Αν αφηναν το ποδοσφαιρο να παιχτει, πιστευω παλι θα ημασταν πρωτοι. Με την διαφορα οτι θα παιζαμε πολυ καλυτερα, γενικα θα βλεπαμε πολυ καλυτερο ποδοσφαιρο, και μακαρι να χαναμε και κανενα προταθλημα, να ειχαμε την ευκαιρια να κανουμε την αυτοκριτικη μας.

Για να ξεκαθαρισω, δεν ντεπομαι που ειμαι ολυμπιακος, ντεπομαι για τον κοσμο στον οποιο ζουμε, ο οποιος επιτρεπει σε ανθρωπους να κανουν οτι θελουν με την δυναμη που εχουν στα χερια τους (Αυτο επεκτεινεται παντου και οχι μονο στο ποδοσφαιρο).

Μονο Ευρωπη, δυστηχος. Μακαρι να παιζαμε και Uefa, εμενα διαφορα δεν θα μου εκανε καμια, καθος αυτο που εχει σημασια ειναι να βλεπεις την ομαδα σου να πολεμαει επι ισοις οροις.

Οταν βλεπω τον Ολυμπιακο στην Ευρωπη το συναισθημα ειναι το ιδιο σαν την πρωτη φορα, και δεν θα αλλαξει ποτε. Γεννηθηκα και θα πεθανω Ολυμπιακος.

Αυτο που βλεπουμε στις ενχωριες διοργανωσεις ομως δεν ειναι ο Ολυμπιακος, ειναι το παρακρατος με φανελες.

υγ. Για να καταλαβετε το μεγεθος του προβληματος (σσ. συστηματος), το redplanet μου εκοψε επανηλημενα αυτο το μυνημα. Ποναει η αληθεια, μας ποναει ολους, αλλα δεν παβει να ειναι αληθεια. Ισως το κοψουνε και εδω ποιος ξερει.

υγ1. το κειμενο αυτο ξεκινησα να το γραφω μετα το πρωτο οφσαιντ. Καθως εγραφα, εβλεπα, και τωρα που τελειωσα ειναι πια ημιχρονο. Δεν το πιστευω παιχνιδι που διαλεξα (φαινετε ψεμα, αλλα ειλικρινα τοτε αρχισα) για να γραψω αυτο το κειμενο που γυρναει στο μυαλο μου πολυ καιρο. Το παιχνιδι ειναι τοσο προκλητικα υπερ μας, που ειναι αρκετα πιο υποπτο. Δεν αποκλειεται ο διαιτητης να ειναι βαλτος απο αλλη γωνια, αλλα αυτο δεν ανερει (αν οχι αυξανει) το επιπεδο διαπλοκης στο ελληνικο ποδοσφαιρο.